Гісторыя і легенды Гальшанскага замка

Аб гісторыі Гальшанскага замка

Калі заводзяць гутарку пра зданяў у Беларусі, адразу прыгадваецца Гальшанскі замак. Мясцовыя жыхары перадаюць легенды пра яго з пакалення ў пакаленне і ахвотна дзеляцца імі з турыстамі. А фарбаў у легенды дадаў у свой час знакаміты беларускі пісьменнік Уладзімір Караткевіч. Менавіта ён падарыў літаратурную неўміручасць Чорнай даме і Беламу манахаў у рамане «Чорны замак Альшанскі». І хаця сам аўтар запэўніваў, што ў сваім творы не рабіў «фотаздымак» Гальшан, мы разумеем, што падзеі раману былі прыдуманыя пад уражаннем ад пачутага і ўбачанага менавіта тут.

Паводле летапісу замак існаваў у гэтых мясцінах сама менш з 1280 года і быў радавым гняздом княжацкай дынастыі Гальшанскіх. У 1525 годзе два знакамітых роды злучыліся - Алена Гальшанская ажанілася з магнатам Паўлам Сапегам. Свой новы выгляд, каменны, Гальшанскі замак набыў дзякуючы менавіта Паўлу - у той час ён стаў адным з самых цудоўных замкаў у Вялікім Княстве Літоўскім. Непадалёк ад замка Павел Сапега пабудаваў касцёл і кляштар каталіцкага ордэна францысканцаў. Архітэктурны ансамбль дажыў да нашых дзён, але, на вялікі жаль, у дужа занядбаным стане. Манастыр з касцёлам сяк-так выстаялі, а вось замак расцягнулі практычна па цаглінцы мясцовыя жыхары. З гэтай самай цэглы «з пальчаткай» - яна нясе на сабе адбітак рукі майстра - пабудаваныя многія дамы, а таксама дом культуры ў Гальшанах.

Толькі ў 2018 годзе разбураны замак пачалі адраджаць. Аднавілі Паўночную вежу, зрабілі некалькі назіральных пляцовак над руінамі Гальшанскага замка. Рэстаўрацыя прынесла нямала сюрпрызаў - напрыклад, адкрыліся шэсць нервюраў (так называецца рэльеф на скляпеньні) і жывапіс XVII-XVII стагоддзя.

Легенды Гальшанскага замка

Калі ўжо зусім шчыра, гісторыі пра зданяў звязаныя не столькі з Гальшанскім замкам, колькі з кляштарам. Легенда такая: пры яго будаўніцтве адна са сцен пастаянна хілілася. Сапега ўзлаваўся на будаўнікоў, і тады тыя вырашылі прынесці ахвяру. Першая з жонак, што прынясе мужу абед, будзе замураваная ў сцяну, загадалі яны. Ахвярай, як бывае ў легендах, стала, вядома, самая прыгожая дзяўчына. Можаце не верыць, але ў другой палове XX стагоддзя падчас раскопак у манастыры знайшлі шкілет, прычым яго размяшчэнне ўказвала на гвалтоўную смерць. Косткі загадалі закапаць на могілках, але абодва будаўнікі неўзабаве памерлі, а з імі сышла і таямніца месца пахавання. І вось, з тых часоў многія, хто бываў у кляштары, чулі ў пустых галерэях крокі, ўздыхі, і нават бачылі здань дзяўчыны ў белай напаўспрахлай сукенцы. Прыязджалі ў Гальшаны нават даследчыкі з Акадэміі навук, праводзілі замеры і выяўлялі магнітныя анамаліі.

Таксама існуе легенда, што кляштар і замак у Гальшанах звязваў таемны ход. Героі рамана Ўладзіміра Караткевіча трапляюць у сутарэнні, дзе ледзь не гінуць. Цалкам верагодна, што падземны ход сапраўды існаваў - адлегласць паміж будынкамі адносна невялікая, каля 500 метраў. А Сапегі любілі жыць на шырокую нагу, так што не дзіўна, калі б пад зямлёй яны маглі перасоўвацца нават не пешшу, а на тройцы коней. Таемны ход пакуль не выявілі, але рэстаўрацыя Гальшанскага замка працягваецца.

Перспектывы Гальшанскага замка

У перспектыве ёсць ідэя стварыць у двары Гальшанскага замка сажалку з падводнай сцэнай, а вакол пабудаваць павільёны для выстаў і іншую турыстычную інфраструктуру. Ёсць планы з дапамогай сучасных візуальных эфектаў пасяліць у Паўночнай вежы вобразы ранейшых гаспадароў а, можа, і зданяў. Ужо цяпер у Гальшанскім замку ёсць што паказаць турыстам. А людзям з уяўленнем, якія цікавяцца містыкай, мы настойліва раім пабываць у Гальшанах на экскурсіі!

Відэа

Чытайце таксама

Мемарыяльны комплекс «Курган Славы» ў дэталях: яго гісторыя, легенда і архітэктура

Палацава-паркавы комплекс XVI-XIX стст. у Нясвіжы

Жыровіцкі манастыр - святая перліна Беларусі

Сядзіба Ваньковічаў у Менску - месца раскошы і гасціннасці

Брэсцкая крэпасць - сімвал мужнасці і гераізму