Палацава-паркавы комплекс XVI-XIX стст. у Нясвіжы

Як нарадзіўся замак

Што такое замак? Гэта нешта пра казку, міфы, легенды і чарадзейства. Пра месца, дзе жывуць вяльможы, каралі, прыгожыя прынцэсы ... Ну, ці калі-небудзь жылі.

Ёсць такое і ў Беларусі. Самы сапраўдны замак. Нясвіжскі. Па папулярнасці ён саступае толькі Мінску: за год гэты помнік позняга сярэднявечча наведвае 400 000 турыстаў.

Жыло-было некалі ў Вялікім Княстве Літоўскім нічым не адметнае мястэчка Нясвіж. Але з канца XVI стагоддзя яно стала яркім і значным - у 1583 годзе Мікалай Крыштаф Радзівіл Сіротка знёс драўляную сядзібу на паўночным усходзе Нясвіжа і заклаў падмурак будучага замка. Яго род, род Радзівілаў, быў адным са знакамітых магнацкіх радоў у Еўропе. Яму належала мець раскошную рэзідэнцыю.

Амаль паўтары дзясяткі гадоў будаўніцтвам кіраваў італьянскі архітэктар Джавані Бернардоні, таленту якому было не займаць, а ў Сіроткі хапала грошай і натхнення. Рэзідэнцыя на беразе ракі Ушы хутка расла і вырасла ў сапраўдную крэпасць, якая першыя сто гадоў заставалася непрыступнай.

На працягу чатырох стагоддзяў пісалася яркая біяграфія Нясвіжскага замка. Ён перабудоўваўся, гарэў, адраджаўся, абрастаў не толькі легендамі, але і разнастайнымі архітэктурамі: рэнесанс, барока, неаготыка, класіцызм... Сярэднявечны феадальны замак паступова ператварыўся ў палацава-паркавы ансамбль, у якім бездань знешняй прыгажосці, не кажучы ўжо пра ўнутраную: пілястры, барэльефы, багатая ляпніна, велізарны двор з манументальнымі пабудовамі і шэрагам вежаў. Раскоша і ўрачыстасць ва ўсім! Нават у велічнасці прыроды, што адбіваецца ў люстрах сажалак.

Унутранае ўбранне замка

Пра ўтрыманне і казаць няма чаго - адных толькі памяшканняў у Нясвіжскім замку 170! Выдатныя парадныя залы: Каралеўская, Залатая, Паляўнічая, і, вядома, Бальная, а яшчэ Мармуровая і Збройная. І кожная з іх - асобны твор мастацтва. А яшчэ бібліятэка, адна з найбуйнейшых сярод прыватных бібліятэк Рэчы Паспалітай сярэдзіны XVIII стагоддзя. І амаль тысяча карцін у карціннай галерэі. А яшчэ калекцыі зброі, манет, твораў дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. Вось што значыць адзін з найбагацейшых еўрапейскіх родаў.

Праз заняпад да прызнання

У 1812 годзе ўслед за сваім кумірам Напалеонам адправіўся на захад Дамінік Радзівіл - на ім перапынілася нясвіжская дынастыя роду ў старэйшым мужчынскім пакаленні. З той пары амаль 60 гадоў рэзідэнцыя прыходзіла ў заняпад, пакуль ў 1875 годзе за яе не ўзялася Марыя Дарота дэ Кастэлян Радзівіл, жонка прадстаўніка берлінскай лініі знакамітай сям'і. Марыя не толькі аднавіла былую веліч Нясвіжскага замка, але і разбіла ўнікальны парк вакол.

У 1939 году Радзівілы канчаткова пакінулі сваё радавое гняздо. Пасля вайны палацавы комплекс прыстасавалі пад санаторый "Нясвіж". Штогод у ім папраўлялі здароўе 3 тысячы савецкіх грамадзян. І толькі ў 2004-м пачаліся рэстаўрацыйныя работы. Праз год Нясвіжскі замак ўнеслі ў Спіс сусветнай спадчыны ЮНЭСКА, а яшчэ праз сем гадоў ён расчыніў сваю браму для гасцей 21 стагоддзя.

Парыпваюць старыя прыступкі, з партрэтаў глядзяць дзясяткі вачэй аднаго знакамітага роду. Чатырнаццаць пакаленняў велізарнай сям'і жылі ў гэтых старажытных сценах. Да нашага мітуслівага 2020 года дажыла адзіная прадстаўніца роду Радзівілаў. Ёй 102 года, яна жыве ў Варшаве.

Кажуць, людзі жывыя, пакуль жывая памяць пра іх. Нясвіжскі замак не аддае забыццю сваіх насельнікаў - кожны дзень старыя сцены распавядаюць новыя гісторыі сваім гасцям. Трэба проста праехаць 100 кіламетраў ад Мінску і зрабіць адкрыццё. Сваё.

Відэа

Чытайце таксама

Калі Вашыя суседзі – зубры: гасцініцы ў нацыянальных парках Беларусі

Спартыўны комплекс «Раўбічы»

Візітная картка Мінску: Нацыянальная бібліятэка Беларусі

Мемарыяльны комплекс «Курган Славы» ў дэталях: яго гісторыя, легенда і архітэктура

Хатынь - месца для таго, каб памяталі