Гэта сапраўды ўнікальнае архітэктурнае збудаванне, размешчанае па вуліцы Гарадскі Вал і захаваўшаеся за доўгія гады практычна ў нязменным стане, ўпрыгожвае цэнтральную частку сталіцы і прыцягвае ўвагу мноства турыстаў. Яно нават уваходзіць у праграму большасці экскурсій па Мінску.

Гасцініца, і не толькі

Сам будынак быў пабудаваны ў 1913 годзе, аднак назваць яго гасцініцай можна толькі з нацяжкай. Справа ў тым, што з першага дня існавання нумарны фонд складаўся ўсяго з 6-ці пакояў, якія размяшчаліся ў цэнтральнай частцы будынка. Астатнюю ж прастору займала Земляробчае таварыства ўзаемнага страхавання.

Будаўніцтва такога манументальнага аб’екта было б немагчымым без дазволу графа Караля Чапскага. Менавіта яму ў тыя гады належала дадзеная тэрыторыя горада. Да праекту была падключана яшчэ адна важкая ў жыцці горада фігура – архітэктар Генрых Гай. Менавіта яму належыць заслуга стварэння візітных картак сталіцы і абласных цэнтраў Беларусі, такіх, як Дом Умінскага і Чырвоны Касцёл у Мінску.

Сам будынак уяўляе сабой узор неакласіцызму з элементамі мадэрна. Ад першага яно ўзяло сіметрыю і правільнасць формаў і абрысаў, ад другога – дэкаратыўныя элементы ў выглядзе калон, гірлянд, балконаў, пілястраў і іншых кампанентаў.

Будынак мае яшчэ адну назву – Дом Ждановіча. Сёння ж тут размяшчаецца Міністэрства ўнутраных спраў. Што, зрэшты, не перашкаджае яму карыстацца неаслабным поспехам у жыхароў і гасцей сталіцы.

Деметра з дзецьмі

Гэта назва скульптуры, рэканструяваную версію якой можна бачыць сёння над цэнтральнай часткай будынка. Па некаторых сведчаннях, аўтарам гэтага твора мастацтва з'яўляецца Станіслаў Гайдукевіч.

Варта адзначыць, што для тых гадоў гэта было даволі наватарскім рашэннем – упрыгожыць гарадскі будынак грамадскага значэння такім уражлівым элементам. Малюнак грэцкай багіні служыць сімвалам урадлівасці і багацця.

Яна ўпрыгожвала фасад гасцініцы Кранштат на працягу некалькіх дзесяцігоддзяў, аж да прыходу да ўлады саветаў. Пасля гэтага тут размяшчаліся розныя службы дзяржаўнага значэння, якім ідэя размешчанага на рагу будынка сімвала земляробства не здалася такой удалай. Тады, у 1953 годзе, скульптуру знялі і схавалі ў адным з будынкаў, дзе яна і знаходзілася замураванай да нядаўняга часу. Калі ж Деметру, нарэшце, знайшлі, яна была настолькі пашкоджаная, што без рэканструкцыі абысціся было нельга.

Для гэтага падключылі таленавітых беларускіх скульптараў Паўла Цыбулю і Аляксандра Дранца. Яны максімальна дакладна аднавілі арыгінал, і з 2004 года Деметра з дзецьмі зноў упрыгожвае знакаміты будынак.

Варта адзначыць, што на сённяшні дзень гасцініца Кранштат – літаральна адзінае, што захавалася на гэтым участку праспекта Незалежнасці з будынкаў даваеннай эпохі, цудам ацалелае за гады войнаў. Яна ўяўляе цікавасць не толькі для звычайных турыстаў, але і для гісторыкаў і архітэктараў сучаснасці, бо ўвасабляе ў сабе ўсе дасягненні мастацтва і служыць узорам прыгажосці, лёгкасці і гарманічнасці.