Усадзьба рода Развадоўскіх, размешчаная ў Разводава, побач з усадзьбай Каралеўскіх, якая знаходзіцца ў межах горада Баранавічы – жамчужына архітэктурнай спадчыны, якімі Баранавіча ганарацца зусім не безгрунтоўна. Нягледзячы на тое, што горад адносна малады (афіцыйнай датай заснавання прынята лічыць 1871 год, калі праз тэрыторыю Баранавіч пралегла чыгунка), тут, акрамя дзвюх усадзьбаў, размясціўся яшчэ і ўнікальны музей, які прысвечаны вехам у гісторыі развіцця беларускай чыгункі; некалькі прыгожых касцёлаў і цэркваў; помнік верабью, які лічыцца зараз своеасаблівай візітнай карткай горада; дама яўрэйскай абшчыны 19- пачатку 20 стагоддзя і шмат чаго іншага. Аднак пра ўсё па парадку. Партрэт Разводаўскай усадзьбы будзе не поўным без кароткага нарысу гісторыі горада.

Баранавічы – горад з нядоўгай, але насычанай гісторыі

Людзі на тэрыторыі сучаснага горада жылі даўно, яшчэ з сямнаццатага стагоддзя. Аднак мы будзем прытрымлівацца афіцыйнай версіі. У 1871 годзе была адчынена чыгуначная станцыя, якая знаходзілася каля невялікай вёсачкі. Некалькі пазней тут было пабудавана лакаматыўнае дэпо, а затым адбылося злучэнне двух пасёлкаў, якія размяшчаліся недалёка – Новых Баранавіч і Разводава – у адзінае цэлае.

Зямлёй, на якой размясціўся чыгуначны вузел,  з 1800 года валодаў род Развадоўскіх. Першая гаспадарка Баранавіч, якая купіла памесце, пабудавала на яго тэрыторыі драўляную хату невялікіх памераў і некалькі гаспадарчых пабудоў. Аднак хутка яна была вымушана прадаць гэтыя землі. Уладары змяняюцца адзін за другім: Наркевічы, Маркевічы, Гурыноўскія, Кузняцовы…Толькі праз 81 год радавое гняздо ізноў набывае графіня з імем Альжбета, якая належала да роду Развадоўскіх. Менавіта дзякуючы гэтай ініцыятыўнай жанчыне ў 1884 годзе мінскім губернатарам быў адобраны план забудовы зямель, дзякую чаму і з’явілася сяло Разводава, у будучым частка горада Баранавічы. Планавалася ўзвядзенне рынкавых радоў, могілак, храма. Часы былі цяжкія, царква расійская ўладу пабудаваць не дазволіла, хоць усё ж невялікая капліца была пабудавана.  Дарэчы, менавіта на яе месцы зараз размяшчаецца Крыжаўздвіжанскі касцёл – яшчэ адзін помнік архітэктуры, рэкамендаваны для агляду.

Развадоўскія валодалі памесцем да пачатку Вялікай Айчыннай вайны. У 1941 годзе Марыя Развадоўская, апошняя гаспадарка маёнтка, у прымусовым парадку пакідае Беларусь, будучы вывезенай у Алтайскі край. Яе лёс быў трагічны і цяжкі: з Алтая яна папала ў Іран, дзе некаторы час працавала гувернанткай у самаго шаха, затым пераехала ў ЗША, дзе яе прынялі дачка і сын.

Будова ўсадзьбы была пачата ў канцы 19 стагоддзя і працягвалася да пачатку 20. Зараз яно ўяўляе сабой аднапавярховы будынак з чарапічным дахам, пафарбаваны ў белы і жоўты колеры. Нягледзячы на свой больш чым сціплы і некалькі запушчаны выгляд,  славутасць усё ж такі карыстаецца папулярнасцю як у мясцовых жыхароў, так і ў турыстаў, уяўляючы сабой цудоўны ўзор архітэктуры прошлага стагоддзя.