Сядзіба Радзівілаў у пасёлку Гарадзея

Пасёлак гарадскога тыпу Гарадзея размяшчаецца недалёка ад Нясвіжа ў Мінскай вобласці. Да нашых дзён тут захаваліся два важных архітэктурных помніка - Спаса-Праабражэнская царква і старажытная сядзіба Радзівілаў.

Мястэчка Гарадзей у 16 стагоддзі становіцца ўласнасцю прадстаўнікоў шляхецкага роду Радзівілаў, якія з'яўляліся іх гаспадарамі да канца 18 стагоддзя. Цікавы факт можна прасачыць у гісторыі развіцця сядзібы. Знакамітая і вельмі адыёзная беларуская Персаналія Кароль Станіслаў Радзівіл «Пане Каханку» любіў шырока шпацыраваць і славіўся сваімі вар'яцкімі авантурамі. У выніку чаго вельмі хутка залез у даўгі і, каб пагасіць усе крэдыты, прадаў маёнтак роду палякаў Мітарноўскіх. Праўда, яны былі ўладальнікамі сядзібы нядоўгі час, перапрадаўшы дом Брахоцкім.

Антоній Брахоцкі, пераняўшы дом ад бацькі, вырашыў заняцца капітальнай перабудовай і добраўпарадкаваннем сядзібы. У 1830 ён распарадзіўся пабудаваць двухпавярховы дом, які пасля намаляваў знакаміты беларускі мастак Напалеон Орда. Ніжні паверх быў прадстаўлены цокалем з вокнамі ў выглядзе квадрата, а надбудову над цэнтральным рызалітам верхняга паверху вытанчана ўпрыгожвалі пілястры - увасабленне антычнага стылю. Другі паверх быў абсталяваны каваным балкончыкам, устаноўленым на кансолі, з якога гаспадары дома любілі сустракаць гасцей.

Пейзажны парк быў закладзены адначасова з самой сядзібай. Тут можна было прагуляцца ў цені ліп, клёнаў, белай таполі, ясеняў, каштана і еўрапейскай лістоўніцы. Тут жа знаходзіўся штучны вадаём з вадзяным млыном. У парку знаходзілася невялікая алея, якая вяла ў хатнюю капліцу. Увесь сядзібны комплекс складаўся з гаспадарчых пабудоў, крухмальнага і каўбаснага заводаў. З упэўненасцю можна сказаць, што Брахоцкіе ўмелі весці хатнюю гаспадарку.

Паколькі ў Адама Брахоцкага не было нашчадкаў, то пасля яго смерці маёнтак перайшоў у валоданне князям Святаполк-Мірскім, якія жывуць побач. Аднак гэты род неўзабаве стаў бедны, а сядзіба была канфіскаваная ўладамі. У пачатку 20 стагоддзя палякі на акупаванай тэрыторыі перабудавалі сядзібу ў школу. Дарэчы, навучальны будынак размяшчаецца тут і сёння. Менавіта дзякуючы гэтаму маёнтак захаваўся ў здавальняючым стане.

Многія сядзібныя пабудовы хоць і захаваліся практычна ў першапачатковым выглядзе, аднак з канца 19 - пачатку 20 стагоддзя імі практычна ніхто не займаўся. Ранейшага дагледжанага выгляду не мае і парк. Многія гаспадарчыя пабудовы Брахоцкіх зараз зусім запусціліся. Вялікай цікавасцю для гісторыкаў і турыстаў служыць унікальная для таго часу пабудова - камера для сушкі лёну. Яна ўяўляе сабой пячору ў зямлі ў 4 метра глыбіні, сцены ў якой выкладзеныя каменем і некалькімі пластамі цэглы. Больш за тое, захаваліся нават крукі на столі, за якія падвешвалі і сушылі лён.

Нягледзячы на ​​гэта, парк і сядзіба ўяўляюць вялікую цікавасць для турыстаў і лічацца самым сапраўдным упрыгожваннем пасёлка Гарадзея.