Сядзіба Агінскага ў вёсцы Залессе

Невялічкая вёсачка ў наваколлi Смаргоні маляўнiчай Гродзенскай вобласцi так і засталася б адной са шматлікіх вёсак, у вялікай колькасці раскіданых па беларускай карце. Але мястэчку Залессе наканавана было ўвайсці ў гісторыю, бо зараз усе яго асацыiруюць з гучным імем Міхаіла Клеафаса Агінскага. Дакладна вядома, што ў гэтых месцах нарадзіўся адзін з самых выдатных яго твораў - «Развітанне з Радзімай». Крыху пазней шэдэўр стаў называцца «Паланэз Агінскага» у гонар яго знакамiтага аўтара, які, па сваёй сутнасці, заўсёды лічыўся бескампрамісным палітыкам і прымаў нават актыўны ўдзел у паўстанні Тадэвуша Касцюшкі.

Прыгожы маёнтак у беларускай вёсачцы перайшоў ва ўласнасць Міхаіла Клеафаса Агінскага з лёгкай рукі яго роднага дзядзькі, які падарыў яму адну са шматлікіх сваіх сядзібаў, дзе Агінскі разам са сваёй сям'ёй пражыў не адно дзесяцігоддзе. Па прыездзе Міхаіл Клеафас Агінскі адразу прыступіў да рамонту сядзібы на свой густ i даручыў гэтыя работы перспектыўнаму архітэктару Шульцу. Маёнтак Міхаіла Агінскага набыў прывабныя рысы класіцызму, а мураваны палац меў адзіны паверх. Таксама, акрамя багатага палаца, у сядзібу ўваходзіла шмат цікавых пабудоў.

На тэрыторыі маёнтка знаходзіўся млын, аб’яднаны з дзвюма аранжарэямi. Пры жыцці Міхаіл Клеафас Агінскі вельмі любiў кветкi, таму пасля кожнай замежнай паездкі ён улюбляўся ў якую-небудзь дзівосную расліну, якая імгненна з'яўлялася на беларускай зямлі. Была тут і невялікая капліца, і ўласны бровар, і нават пара звярынцаў, каля якіх размяшчаліся прывабныя альтанкі для назірання за жывёламі. У парку выдатна захаваліся два масіўныя валуны, прысвечаныя настаўніку Ралею і паўстанню Тадэвуша Касцюшкі.

Сумна, што пасля смерцi вялікага Агінскага яго любімае тварэнне прыйшло ў поўнае запусценне. Так, у 20-я гады XX стагоддзя на базе сядзібы адкрыў дзверы пансіён, якi ў часы Савецкага Саюза перарадзіўся ў сацыялістычную здраўніцу. У страшэнны перыяд Другой Сусветнай вайны сядзіба выкарыстоўвалася як нямецка-фашысцкая стаўка, а ў пасляваенны час у гэта месца сталі прывозiць старых. І толькі нядаўна занядбаная сядзіба Залесся была перададзена пад патранаж Рэспублікі Беларусь. У палацы размясціўся літаратурны музей Міхаіла Клеафаса Агінскага, дзе для шматлікіх наведвальнікаў функцыянуе ўтульнае кафэ, а мэбля падабраная ідэнтычная той, якой магла карыстацца сям'я вядомага кампазітара і палітыка.

А калісьці вялiзныя ўладаннi Агінскіх грымелі на ўсю ваколiцу: тут дастаткова часта ладзіліся званыя вячэры, урачыстыя прыёмы і багатыя балі. У палацы збіраліся выдатныя палітычныя дзеячы таго часу і творчая эліта, менавіта тут у гарачых спрэчках і дыскусіях нараджалася ісціна.

У апошнія гады сядзіба Агінскага ў вёсцы Залессе знаходзілася на рэстаўрацыйных работах, грашовыя сродкі на каторыя выдзяляліся не толькі з беларускага бюджэту, але і іншымі замежнымi дзяржавамі, якiя вельмi паважаюць знакавую фігуру вялікага кампазітара і сына беларускага народа Міхаіла Клеафаса Агiнскага!