У заходняй частцы Мінскай вобласці знаходзяцца дзіўныя па сваёй прыгажосці месцы. Тут можна атрымаць асалоду ад прыгажосці маляўнічых лясных пагоркаў, палюбавацца на звілістыя даліны і шырокія палі, а водная роўнядзь мясцовых рэк і азёр нікога не пакіне абыякавым! Дарэчы, гістарычныя месцы тут таксама вельмі насычаны архітэктурнымі пабудовамі. Сядзіба Мараўскіх у вёсцы Завушша даўно ўвайшла ў спіс гісторыка-культурнай спадчыны Рэспублікі Беларусь, таму палюбавацца на пабудовы XVIII стагоддзя перыядычна прыязджаюць турысты з іншых краін.
Вёска Завушша мае цікавую гісторыю з'яўлення назвы, якая цесна звязана з месцазнаходжаннем. Вёска знаходзіцца за Нясвіжам, каля ракі Вушы, а калі ехаць з горада, то атрымліваецца, што трэба праехаць «за Вушу». Вось так мясцовыя жыхары і сталі называць вёску Завушша.
Заснаваў сядзібу знакаміты генерал-маёр Вялікага Княства Літоўскага Ігнат Мараўскі. Яго жонка таксама не менш вядомая - народжаная Тэафілія Радзівіл, была сястрой Караля Станіслава Радзівіла, «Пане Каханку», і праславілася тым, што адзін час разам з мужчынамі прымала ўдзел у «мiлiцыi» Радзівілаў.
Так, у 1770 годзе Ігнат і Тэафілія распарадзіліся пабудаваць недалёка ад Нясвіжа, у мястэчку Завушша, сядзібу. Матэрыялам для будаўніцтва хаты і двух флігеляў (званых яшчэ «афіцынамі») паслужыла лістоўніца. Дом, размешчаны ў самым цэнтры ўсяго маёнтка, называўся «чырвоным» і складаўся з аднаго паверху і двух паверхаў па цэнтры. Двухпавярховы будынак упрыгожваў порцік і чатыры калоны тасканскага ордэра. З тэрасы дома можна было выйсці ў парк, які першапачаткова быў вельмі невялікі па сваіх памерах.
Парк уяўляў сабой дзве доўгія ліпавыя алеі, размешчаныя паралельна адна адной. Пачыналася кожная алея з двух бакоў дома. Пасярод алей размяшчаліся лавачкі, побач раслі найпрыгажэйшыя кусты бэзу. Кожную дарожку ў канцы ўпрыгожвалі невялікія пляцоўкі і столікі для адпачынку паблізу ракі Уша. Газоны парку прыцягвалі ўвагу ўнікальнымі сартамі раслін, якімі любілі любавацца і гаспадары, і госці сядзібы.
У 1785 годзе сядзібу наведаў Станіслаў Панятоўскі, а ў 1818 годзе - Тэафілія Мараўская прымала ў сваім маёнтку імператара Аляксандра I. Гэтыя гістарычныя звесткі хоць і з’яўляюцца пацверджанымі, аднак толькі ўзмацняюць цікавасць турыстаў да сядзібы.
У XVIII–XIX стагоддзі сядзіба была незвычайна прыгожай: тэрыторыя акультурана і зручная для шпацыраў раніцай і ўвечары, ад ракі вее лёгкі прахалодны ветрык, а мясцовы клімат спрыяльна ўплывае на арганізм.
Зараз жа галоўны будынак ужо ў разбураным стане, хоць пасля часоў Вялікай Айчыннай вайны ён практычна цалкам ацалеў. Нягледзячы на гэта, сядзіба да сённяшняга моманту лічыцца ўвасабленнем мясцовай культуры, бясспрэчнай гістарычнай спадчынай беларусаў. Парк, вядома, можна толькі ўбачыць на выявах XVIII–XX стагоддзяў, аднак прырода і архітэктура, якая захавалася, не можа не здзіўляць нават турыстаў з іншых абласцей Беларусі.
1
2...
517