Сядзіба Мараўскіх у вёсцы Завушша

У заходняй частцы Мінскай вобласці знаходзяцца дзіўныя па сваёй прыгажосці месцы. Тут можна атрымаць асалоду ад прыгажосці маляўнічых лясных пагоркаў, палюбавацца на звілістыя даліны і шырокія палі, а водная роўнядзь мясцовых рэк і азёр нікога не пакіне абыякавым! Дарэчы, гістарычныя месцы тут таксама вельмі насычаны архітэктурнымі пабудовамі. Сядзіба Мараўскіх у вёсцы Завушша даўно ўвайшла ў спіс гісторыка-культурнай спадчыны Рэспублікі Беларусь, таму палюбавацца на пабудовы XVIII стагоддзя перыядычна прыязджаюць турысты з іншых краін.

Вёска Завушша мае цікавую гісторыю з'яўлення назвы, якая цесна звязана з месцазнаходжаннем. Вёска знаходзіцца за Нясвіжам, каля ракі Вушы, а калі ехаць з горада, то атрымліваецца, што трэба праехаць «за Вушу». Вось так мясцовыя жыхары і сталі называць вёску Завушша.

Заснаваў сядзібу знакаміты генерал-маёр Вялікага Княства Літоўскага Ігнат Мараўскі. Яго жонка таксама не менш вядомая - народжаная Тэафілія Радзівіл, была сястрой Караля Станіслава Радзівіла, «Пане Каханку», і праславілася тым, што адзін час разам з мужчынамі прымала ўдзел у «мiлiцыi» Радзівілаў.

Так, у 1770 годзе Ігнат і Тэафілія распарадзіліся пабудаваць недалёка ад Нясвіжа, у мястэчку Завушша, сядзібу. Матэрыялам для будаўніцтва хаты і двух флігеляў (званых яшчэ «афіцынамі») паслужыла лістоўніца. Дом, размешчаны ў самым цэнтры ўсяго маёнтка, называўся «чырвоным» і складаўся з аднаго паверху і двух паверхаў па цэнтры. Двухпавярховы будынак упрыгожваў порцік і чатыры калоны тасканскага ордэра. З тэрасы дома можна было выйсці ў парк, які першапачаткова быў вельмі невялікі па сваіх памерах.

Парк уяўляў сабой дзве доўгія ліпавыя алеі, размешчаныя паралельна адна адной. Пачыналася кожная алея з двух бакоў дома. Пасярод алей размяшчаліся лавачкі, побач раслі найпрыгажэйшыя кусты бэзу. Кожную дарожку ў канцы ўпрыгожвалі невялікія пляцоўкі і столікі для адпачынку паблізу ракі Уша. Газоны парку прыцягвалі ўвагу ўнікальнымі сартамі раслін, якімі любілі любавацца і гаспадары, і госці сядзібы.

У 1785 годзе сядзібу наведаў Станіслаў Панятоўскі, а ў 1818 годзе - Тэафілія Мараўская прымала ў сваім маёнтку імператара Аляксандра I. Гэтыя гістарычныя звесткі хоць і з’яўляюцца пацверджанымі, аднак толькі ўзмацняюць цікавасць турыстаў да сядзібы.

У XVIII–XIX стагоддзі сядзіба была незвычайна прыгожай: тэрыторыя акультурана і зручная для шпацыраў раніцай і ўвечары, ад ракі вее лёгкі прахалодны ветрык, а мясцовы клімат спрыяльна ўплывае на арганізм.

Зараз жа галоўны будынак ужо ў разбураным стане, хоць пасля часоў Вялікай Айчыннай вайны ён практычна цалкам ацалеў. Нягледзячы на ​​гэта, сядзіба да сённяшняга моманту лічыцца ўвасабленнем мясцовай культуры, бясспрэчнай гістарычнай спадчынай беларусаў. Парк, вядома, можна толькі ўбачыць на выявах XVIII–XX стагоддзяў, аднак прырода і архітэктура, якая захавалася, не можа не здзіўляць нават турыстаў з іншых абласцей Беларусі.