Невялікі раённы цэнтар на Магілёўшчыне ў старажытныя часы называўся Прапойскам і быў вядомы яшчэ з пачатку XII стагоддзя. Сёння ж гэта невялікі гарадок з імем Слаўгарад, дзе жыве больш за сем тысяч чалавек.

Візітная картка гэтага маляўнічага горада — старажытнае гарадзішча Замкавая гара, размешчанае на высокім беразе ракі Сож. Да сённяшніх дзён тут захаваліся рэшткі ваенных умацаванняў у выглядзе равоў і валоў.

Практычна адразу паселішча далучылі разам з Мсціслаўскім княствам да земляў Смаленскага княства. Потым Альгерд вярнуў гэтыя землі назад у склад Вялікага княства Літоўскага. У розны час тэрыторыі горада станавіліся полем бою. Цікава гэта мястэчка яшчэ і тым, што ў пачатку XVII стагоддзя менавіта ў Прапойску быў схвачаны Лжэдзмітрый Першы.

Калі землі Рэчы Паспалітай у 1772 годзе ўпершыню падзялілі, тэрыторыі сучаснай Магілёўшчыны адышлі да Расійскай імперыі. Менавіта тады імператрыца Кацярына Другая падарыла Прапойск князю Галіцыну.

Новы ўладальнік горада пабудаваў тут маёнтак

Да будаўніцтва замка новыя гаспадары Галіцыны прыступілі практычна адразу. Сядзіба была пабудавана ў XVIII стагоддзі. Дакладнае апісанне дваранскага дома, на жаль, не захавалася ў пісьмовых крыніцах, але хадзілі чуткі, што архітэктура замка адрознівалася вытанчанасцю і зграбнасцю. Кажуць, будынак вельмі гарманічна глядзеўся на фоне прыгожага прысядзібнага парку. У ім у гонар рускай Імператрыцы была названая адна з каменных статуй. Таксама паркавыя землі упрыгожвалі і іншыя скульптуры, быў зроблены грот.

Запусценне

Але жыццё ў багацці і раскошы ў слаўгарадскім маёнтку доўжылася нядоўга. У пачатку XIX стагоддзя замак Галіцыных атрымаў новага ўладальніка – Янчына, бацька-адкупшчык якога пакінуў свайму сыну мільёны. Калі грошы ў маладога памешчыка скончыліся, пагоршыліся справы і ў маёнтку, неўзабаве прыйшла ў заняпад сама сядзіба. Здарылася гэта ў апошняй чвэрці XIX стагоддзя. Праўда, тады да разрухі на месцы велічных пабудоў было яшчэ далёка. У тыя часы дом і частка парку на крутым беразе Сожа былі ў выдатным стане.

У Гады Вялікай Айчыннай праз парк праходзіла лінія абароны чырвонай арміі. На былой Замкавай гары на месцы брацкай магілы сёння высіцца помнік, пабудаваны ў памяць загінулым падчас вызвалення Слаўгарада савецкім салдатам.

Сёння ад сядзібы Галіцыных ў Слаўгарадзе практычна нічога не засталося, але гараджане ганарацца часткова захаваным паркам. Тут яны шпацыруюць па доўгіх маляўнічых алеях, сюды прыводзяць гасцей горада. Некаторыя тэрыторыі парку ўтвораны штучна, але ёсць і свабодныя землі, на якіх, магчыма, некалі будзе адноўлена былая веліч сядзібнага парку Галіцыных.

Наведванне слаўгарадскай сядзібы Галіцыных ўваходзіць у маршруты гарадскіх экскурсій. Гісторыкі ахвотна распавядаюць пра некалі багаты маёнтак вядомага расійскага роду.