Чапскія – услаўлены графскі род, што пабудаваў у Беларусі некалькі выдатных рэзідэнцый. Адна з іх, даволі нядрэнна захаваная да нашага часу, размешчаецца ў вёсцы Прылукі, якая знаходзіцца ўсяго ў 15 кіламетрах ад Мінска. Такое ўдалае месцазнаходжанне ў вельмі маляўнічым месцы на беразе рэкі Пціч дазваляе з лёгкасцю паглядзець славутасць, калі вы наведаеце сталіцу Беларусі.

Гісторыя вёскі і сядзібы

Прылукі вядомыя з 1567 года як першая паштовая станцыя на тэрыторыі Беларусі. Яны змянілі мноства гаспадароў да таго, як імі завалодалі Чапскія. Акрамя таго, вядома, што да ўзнікнення на зямлі вёскі графскай рэзідэнцыі тут ужо існаваў умацаваны замак. Ён быў перабудаваны з праваслаўнага манастыра і ўвайшоў у гісторыю, дзякуючы легендам пра прывіды (хіба можна ўявіць замак без падання пра аблудныя душы, якія бадзяюцца ў яго сценах) і таму, што ў свой час пра яго з зачараваннем пісаў польскі паэт А.Э. Адынец, сучаснік знакамітага Адама Міцкевіча.

Сядзіба ў неагатычным стылі з'явілася ў Прылуках яшчэ ў 1851 годзе, калі вёскай валодаў граф Ашторп. Па традыцыі, што існавала ў тыя часы, разам з сядзібай быў разбіты парк у рамантычным стылі. Акрамя таго, на тэрыторыі сядзібы размясцілася аранжарэя з вялікай колькасцю экзатычных раслін, велічная вежа з гадзіннікам і комплекс гаспадарчых будынкаў. Аднак цудоўная пабудова не перажыла выпрабаванне агнём – у 1868 годзе яна згарэла.

«Ёсць у графскім парку чорная сажалка…»

У 1872 годзе ўладальнікам маёнтка становіцца граф Эмерык Гутэн-Чапскі. Менавіта ён вырашае аднавіць палац такім, якім ён быў першапачаткова. Палац неагатычнага стылю – кампазіцыйная дамінанта ўсяго комплексу. Ён уяўляе сабою прыгожы двухпавярховы будынак з цокальным паверхам, размешчаным ніжэй, і скляпеністымі перакрыццямі. Акрамя таго, неагатычнае аблічча фарміруюць дзве дэкаратыўныя вежкі, што маюць па два ярусы. Фасад быў выразна акрэслены рызалітам.

Унутранае ўбранне не было асабліва раскошным: быў пакладзены паркет; парадныя пакоі, дзе віталі гасцей, былі ўпрыгожаны ляпнінай; у салоне размяшчаўся гарнітур (стыль Людовіка XV). Была сабрана самая шырокая бібліятэка, што складалася з некалькіх тысяч тамоў на розных мовах.

Тэрыторыю абкружаў пышны парк, што падзяляўся на дзве паловы, якія мелі розныя стылі. Старадаўняя палова была італьянскай, сфарміраваная крыху пазней – пейзажнай. Ад ліпавых алей, што некалі вялі ад брамы да параднага ўваходу ў палац, захаваліся і дайшлі да нашых часоў шэсць старадаўніх ліп.

Жамчужынай прылукскай сядзібы былі панарамныя тэрасы, што спускаліся ад палаца да берага ракі. Акрамя таго, каля падножжа ўзвышэння, на якім размяшчаўся палац, была сажалка, якую завуць «чорнай». Як тут не ўспомніць знакамітую песню «Нявеста графа дэ Ля-Фер» з кінастужкі «Тры мушкецёры»…

Падчас Вялікай Айчыннай вайны палац практычна цалкам быў разбураны. Аднак ужо ў 1958-59 гадах яго аднавілі, каб размясціць у сценах помніка архітэктуры НДІ раслін. Інстытут і сёння знаходзіцца ў сядзібе, дзякуючы чаму гістарычны будынак мае дагледжаны выгляд.