Ашмяны размяшчаюцца ля рэчцы з арыгінальнай назвай Ашмянка. Гэта невялікае маляўнічае мястэчка Гродзеншчыны са слаўнай гісторыяй, якая сваімі каранямі сыходзіць глыбока ў сівыя стагоддзі. У былыя часы тэрыторыя найбагацейшага Ашмянскага краю неаднаразова станавілася полем бітваў войскаў Вялікага княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай, то з варожа настроеным Тэўтонскім ордэнам. Ва ўсіх маштабных гістарычных бітвах Ашмяны былі актыўна задзейнічаны.

Першыя паселішчы на гэтай тэрыторыі адносяцца яшчэ да XII стагоддзя і звязаны з адным з ваенных паходаў Яраслава Мудрага. Нягледзячы на тое, што горад быў выдатным гандлёвым цэнтрам і хутка развіваўся, ён вымушаны быў змагацца з ворагамі, што не самым лепшым чынам уплывала на далейшае развіццё Ашмянаў. З 1566 года Ашмяны мелі Магдэбургскае права, падпарадкоўваючыся непасрэдна каралю і з'яўляючыся тым самым свабодным прывілеяваным горадам. Пасля таго, як паўстанне Касцюшкі пацярпела фіяска, а потым і пасля аднаго з падзелаў Рэчы Паспалітай, населены пункт перайшоў ва ўладанні Расійскай імперыі. Цікавы гістарычны факт: Ашмяны нават былі захопленыя арміяй Напалеона Банапарта, які праз некаторы час уцёк на сваю гістарычную радзіму праз іх. Мясцовыя жыхары з вуснаў у вусны перадаюць цікавае паданне аб тым, што падчас сваіх уцёкаў Банапарт у ваколіцах Ашмян схаваў знакаміты скарб, які да гэтага часу так і не знойдзены.

З 40-х гадоў XIX стагоддзя ў Ашмянах размяшчалася Багаяўленская цэркаўка невялікіх памераў, выкананая з дрэва. Царква хоць і была неверагодна прыгожая, але знаходзілася ў вельмі нязручным месцы далёка ад гарадскога цэнтру, ды і да таго ж магла змясціць невялікую колькасць вернікаў. А праваслаўных вернікаў у Ашмянах па тых часах была вялікая колькасць. Настаяцель неаднаразова ўздымаў пытанне перад гарадскімі ўладамі аб пабудове больш маштабнага храма для праваслаўных вернікаў, каб ім было зручней дабірацца ў гарадскі цэнтр. І ўлады горада нарэшце пачулі яго заклікі. У 1873 годзе загадалі закласці падмурак новага храма прама ў цэнтры Ашмянаў.

Узнясенская царква ў Ашмянах адкрыла свае дзверы праз дзесяць гадоў. Храм быў выкананы з цэглы ў выглядзе крыжа па праекту папулярнага архітэктара Полазава. Але ашмянскі храм чакаў сумны лёс. У часы Савецкага Саюза на дзвярах будынка вісеў масіўны замок, а ўся царкоўная маёмасць была скрадзена. У будынку царквы савецкія кіраўнікі горада адкрылі склад, а купалы і царкоўную званіцу знялі. Толькі ў пачатку 90-х гадоў мінулага стагоддзя касцёл зноў пачаў працаваць як праваслаўны прыход.

Узнясенская царква ў Ашмянах – гэта помнік архітэктуры Беларусі рэтраспектыўна-рускага стылю, які дайшоў з глыбіні стагоддзяў і выдатна функцыянуе цяпер. Храм цікавы тым, што мае адзін цэнтральны ўваход і два ўваходы па баках. У Ашмянах, з пункту гледжання славутасцяў, безумоўна, ёсць на што паглядзець. Для турыстаў, якія будуць у гэтым мястэчку, зазірнуць ва ўтульную цэркаўку ў цэнтры горада абавязкова варта.