Далёка не ўсе славутасці Беларусі прадстаўлены ў выглядзе традыцыйных каменных і драўляных будынкаў і збудаванняў, скульптур і помнікаў, карцін і кніг. Маюцца і даволі характэрныя ўзоры. Як, напрыклад, галоўная прамысловая славутасць краіны - смалярня ў Троках.

Дасавецкі перыяд

Размешчаная на тэрыторыі Налібоцкай пушчы смалярня доўгія гады належала мясцовай шляхце. Пушчанскі промысел на працягу некалькіх соцень гадоў уключаў у сябе знакамітую на ўсю акругу вытворчасць смалы, дзёгцю, шкіпінару. Прычым у бліжэйшых раёнах было яшчэ некалькі смалакураў - ужо вельмі спрыяльнай для такога роду дзейнасці апынулася тэрыторыя Налібоцкай пушчы. А слава аб самой прадукцыі распасціралася далёка за межы Беларусі.

Калі трапіць на тэрыторыю Смалярні сёння, то вялікую цікавасць уяўляюць размешчаныя тут велізарныя бочкі або, інакш кажучы, буды. Менавіта ў іх і адбываўся працэс вырабу дзёгцю і паташу, перагон смалы, а таксама выпальванне драўнянага вугалю. Словам, усе працэдуры, якія маюць дачыненне да лясной здабычы.

Пад уладай саветаў

Магчыма, менавіта палітыка савецкай улады стала прычынай таго, што сёння ў гушчы Налібоцкай пушчы знаходзяцца закінутыя і напаўразбураныя смалярні. Справа ў тым, што, згодна з канцэпцыяй калектывізму, шматлікія смалярні павінны былі быць аб'яднаны пад кіраўніцтвам мясцовага лясгаса. У народзе нават з'явілася спецыяльнае для гэтага назва - «Хімдым».

Аднак многіх гэта не задавальняла. Спярша тэрыторыю ўладанняў пакінуў заможны пласт - мясцовыя паны і князі. А следам за імі працу кінулі і самі сяляне. Такім чынам, тэрыторыя смалакураў у Троках стала нікому не патрэбнай, і толькі прырода гаспадарыць тут па-свойму.

Цікава, што, трапіўшы на тэрыторыю смалярні, ствараецца дзіўнае адчуванне таго, што ўсе працаўнікі проста кудысьці адышлі і хутка ізноў вернуцца да звыклай працы. Справа ў тым, што ў спешцы многія рэчы і абсталяванне былі пакінутыя проста так, і хоць час і ўмовы надвор'я нанеслі непапраўную шкоду гэтаму музею пад адкрытым небам, многія кампаненты кампазіцыі па-ранейшаму захоўваюць у сабе гісторыю стагоддзяў.

Цалкам магчыма, што неаслабную цікавасць да смалярні ў Троках прывядзе да таго, што сюды будуць весці асобныя экскурсіі. Асабліва гэта дарэчы з улікам выгаднага размяшчэння кампазіцыі - у самой гушчы даволі вядомай Налібоцкай пушчы, якая славіцца неверагоднымі краявідамі і чысцінёй навакольнага паветра. А дзякуючы размешчанай паблізу вёсцы Трокі значна палягчаецца доступ да гэтак выдаленага кутку краіны.

Сярод іншых годных увагі славутасцяў пушчы варта адзначыць таксама размешчаны на правым беразе Нёмана Лаўрышаўскі манастыр, возера Кромань, ландшафтны заказнік, мноства рэдкіх, занесеных у Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь прадстаўнікоў мясцовай флоры і фаўны. Сярод сучасных «забаў» - рэзідэнцыя Дзеда Мароза, гасцявыя катэджы для адпачынку ўсёй сям'ёй, бабровы «гарадок» ды інш.

Знаходзячыся ў раёне Налібоцкай пушчы, абавязкова наведайце знакамітую смалярню. Бо ўжо ў бліжэйшыя гады ад яе мала што можа застацца - з кожным годам усё больш кампанентаў кампазіцыі руйнуецца сіламі прыроды.