Цікавы факт, што даліна, якая называецца Швейцарскай, не мае ніякіх адносін да дзяржавы Заходняй Еўропы са сталіцай у горадзе Берне, вядомаму перш за ўсё надзейнымі банкамі, альпійскімі курортамі, вытанчанымі гадзіннікамі і смачнейшымі сырамі. Для таго, каб убачыць арыгінальную даліну, няма неабходнасці пакідаць тэрыторыю Рэспублікі Беларусь. Бо знаходзіцца Швейцарская даліна ў Гродна! Акрамя таго, што гэтая шырокая тэрыторыя ўяўляе сабой гісторыка-культурную каштоўнасць, яна яшчэ неверагодна прыгожая.

Заснаванне даліны адносіцца да далёкага васямнаццатага стагоддзя і звязана з імем Антонія Тызенгаўза, якія ў тыя часы ў прыгарадзе Гродна даў пачатак маштабным будаўнічым работам. З яго лёгкай рукі на адведзенай тэрыторыі, якая спадабалася Антонію і была абрана ім асабіста, быў пабудаваны велічны палац, які знаходзіўся ў асяроддзі цудоўнага батанічнага сада з шматлікімі вадаёмамі. Некалькі пазней тут з’яўляецца мноства рознапланавых арыгінальных пабудоў, пачынаючы з раскошнага тэатра і кадэцкага корпуса і заканчваючы рознымі школамі, у тым ліку і акушэрскай. З падачы Антонія Тызенгаўза, абраная ім каларытная тэрыторыя з маляўнічымі пейзажамі актыўна забудоўвалася, радуючы не толькі Антонія, але і ўсякага, хто бываў у гэтых мясцінах.

Пасла аднаго з падзелаў Рэчы Паспалітай пабудаваны Тызенгаўзам раскошны палац дастаўся губернатару Расійскай імперыі, ва ўладанні якога перайшоў і прылягаючы парк. Але губернатар прапанаваў уладкоўваць навакольныя тэрыторыі, і на рачушцы Гараднічанцы, якая працякае побач і ўпадае ў Нёман, пабудаваў мудрагелістыя масты і зручныя лавачкі для адпачываючых. Так з’явіўся ў Гродна персанальны швейцарскі куток, які радуе вока. Тады чаму даліна носіць назву Швейцарскай? Легенда абвяшчае, што папулярны беларускі мастак Напалеон Орда быў невымоўна зачараваны прыгажосцю гэтых месцаў, нагадваючых яму альпійскія пейзажы неверагоднай прыгажосці. Таму мастак і даў даліне такую гаворачую назву, якая захавалася і зараз.

Але сусветныя войны нібыта найцяжэйшым катком прайшліся па цудоўнай некалі тэрыторыі, сцёршы з твару зямлі шыкоўны палац і прывёўшы ў каласальны заняпад некалі раскошны парк, ад былой велічы якіх не засталося і следу. Усё выглядала шкодна і жаласна. І толькі бліжэй да канца мінулага стагоддзя Швейцарская даліна ў Гродна была поўнасцю адноўлена і зараз па праву лічыцца адной з галоўнейшых славутасцей горада над Неманам. Тут пад шатамі старых дрэў блукаюць не толькі гродзенцы з сем’ямі, але і задаволеныя турысты з розных куткоў Беларусі, уражаныя і заваяваныя прыгажосцю гэтых месцаў. Сучаснымі жыхарамі парка з’яўляюцца не толькі прадстаўнікі беларускага птушынага свету. Тут размешчана некалькі ўзрушаючых скульптур, устаноўленых не так даўно, але ўжо паспеўшых палюбіцца гасцям парка.

Гэта месца, дзе хаця б раз у жыцці павінен пабываць кожны, таму што ўбачыўшы такую прыгажосць аднойчы, вы не забудзеце яе ніколі.