Гэты велічны помнік у гонар перамогі над Напалеонам, які знаходзіцца на полацкай Плошчы Свабоды, з'яўляецца адным з 10-ці збудаванняў другога класа, створаных згодна з праектам Антоніо Адамiнi, рускага архітэктара са швейцарскімі каранямі. Манумент быў створаны ў візантыйскім стылі і ўсталяваны на гарадской тэрыторыі з 1850 года.

Адметныя кампазіцыйныя асаблівасці мемарыяла

Гэты помнік-капліца мае форму 8-граннай ўсечанай піраміды, якая размяшчаецца на цыліндрычным пастаменце. Ён увенчаны купалам, завяршаецца пазалочаным праваслаўным крыжом. Па перыметры сярэдняй частцы будынка знаходзіцца 8 пар калон з імперскімі двухгаловымi арламі.

На дошцы можна прачытаць цікавую інфармацыю гістарычнага характару. Так, напрыклад, тут паведамляецца, што пасля бітвы 5-6 (18-19) кастрычніка горад быў узяты 7 (20) кастрычніка 1812 года. Знізу згадваецца пра тое, што генерал П.Х. Вітгенштэйн нанёс паражэнне 2-му і 6-му армейскім карпусам французскай арміі, якімі камандавалі маршалы Удына і Сен-Сір. Варта адзначыць, што геніяльны рускі палкаводзец зрабіў гэта двойчы - падчас жнівеньскага і кастрычніцкага наступлення войскаў Напалеона на Полацк.

На супрацьлеглым баку помніка героям Айчыннай вайны 1812 года знаходзяцца звесткі аб паланенні 4500 салдат і захопе 3 непрыяцельскіх гармат.

Чым яшчэ цікавы гэты будынак?

Яго вышыня складае 23,77 метра, а вага дасягае 110 тон. Тут таксама ўстаноўлен абраз шанаваных Св. Пакутнікаў Сергія і Вакха, днём памяці якіх з'яўляецца 7 (20) кастрычніка, калі адбыўся заключны штурм Полацка. Яе эскіз падрыхтаваў мастак А.В. Нотбек. Паколькі ў дзень асвячэння манумента вобраз яшчэ не быў напісаны, замест яго часова ўмацавалі абраз Хрыста Збавіцеля. Раней яна знаходзілася ў царкве пры Полацкім кадэцкім корпусе.

9 красавіка 1852 года вобраз даставілі з Санкт-Пецярбурга і ўзнялі на збудаванне.

Як дапаўняўся і рэстаўраваўся помнік героям Айчыннай вайны 1812 года?

Увосень 1912 года, у 100-гадовую гадавіну перамогі над Напалеонам, Полацк наведалі прадстаўнікі палкоў, якія прымалі ўдзел у баях за гэты горад. Ад кожнага такога падраздзялення былі перададзеныя мемарыяльныя дошкі, якія і прымацавалі да паверхні будынка. Акрамя таго, тут з'явілася ажурная агароджа з жалеза.

Пра неабходнасць аднаўлення канструкцыі ўпершыню задумаліся яшчэ ў 80-я гады мінулага стагоддзя. Улетку 1988 года паступілі першыя сродкі на рэстаўрацыю манумента. У хуткім часе мясцовы Гарвыканкам нават прыняў адпаведнае рашэнне па гэтым пытанні. Узімку 1993 года РНМЦ рэстаўрацыі склаў каштарыс на правядзенне гэтых работ агульным коштам 230 тысяч рублёў. Па прычыне нестабільнасці эканамічнага становішча на тэрыторыі былых саюзных краін пасля распаду СССР завяршыць яе рамонт не ўдалося.

Пасля звароту В.С. Тачыла, старшыні Полацкага гарвыканкама, да ПССБиР з хадайніцтвам аб аднаўленні мемарыяла было прынята адпаведнае рашэнне аб яго рэстаўрацыі. У чэрвені 2006 года на гарадской Плошчы Свабоды з'явіўся сімвалічны камень, які сведчыў аб хуткім пачатку доўгачаканых работ. Праект збудавання быў канчаткова падрыхтаваны да жніўня 2009 года, а праз 4 месяцы - 27 снежня 2009 года - адбылася яго ўрачыстая ўстаноўка.

Асвячэнне помніка арцыбіскупам Феадосіям праводзілася ў 2010 годзе, і з гэтага моманту адроджаны манумент зноў стаў адной з найважнейшых архітэктурных славутасцей Полацка, а таксама абавязковым аб'ектам цэлага шэрагу экскурсійных праграм.