Францыск Скарына – легендарная гістарычная асоба агульнаеўрапейскага маштабу, што стаяла ля вытокаў гуманізму і эпохі Адраджэння. Як вядома, таленавіты чалавек – таленавіты ва ўсім. Гэтае выказванне адносіцца і да Францыска Скарыны, падчас апісання асобы якога трэба ўжываць толькі прыметнік «першы». Першы на ўсходнеславянскай тэрыторыі кнігадрукар, першы друкар Бібліі на «народнай» старабеларускай мове, першы ў гісторыі Беларусі доктар медыцыны. Складана пераацаніць унёсак, зроблены гэтым чалавекам у развіццё не толькі нашай краіны, але і ўсёй еўрапейскай дасведчанай думкі. Бо нездарма партрэт нашага ўслаўленага земляка і да сённяшняга дня знаходзіцца ў «Зале сарака» ў Падуанскім універсітэце, у якім, як вядома, Скарына і атрымаў званне доктара медыцыны. Прытым атрымаў, нават не навучаючыся ў яго сценах! Як вядома, адораны юнак прыехаў у Італію і вельмі паспяхова здаў экзамен экстэрнам.

Вялікі гуманіст і асветнік: Францыск Скарына

Францыск Скарына – выхадзец з славутага беларускага мястэчка Полацка. Тут жа ён атрымаў першапачатковую адукацыю ў манахаў-бернардынцаў, якія адкрылі школу пры сваім манастыры і навучалі лацінскай мове. Далей ён працягнуў навучанне ў Кракаўскім і Падуанскім універсітэтах.

Друкарская дзейнасць Скарыны звязана з Вільняй і Прагай. У Празе ім была адкрыта друкарня, дзе і выйшла яго першая кніга пад назвай «Псалтыр» (1517 год). Кніга была выдадзена кірыліцай на стараславянскай мове. У 1520 годзе Скарына разгортвае сваю дзейнасць у Вільні. У сталіцы ВКЛ ён засноўвае першую на тэрыторыі гэтай дзяржавы друкарню і з падтрымкай мецэнатаў ажыццяўляе выданне яшчэ некалькіх кніг (1522 – «Малая падарожная кніга», 1525 – «Апостал»).

Нядзіўна, што спадчына і ўплыў, які зрабіла гэта гістарычная фігура, не магла не быць ушанавана ў выглядзе помнікаў і манументаў.

Скарына ў скверы БДУ

Сквер БДУ – сапраўды арыгінальнае і непаўторнае месца, размешчанае ў Мінску. Тут знайшлося месца не толькі для беларускага першадрукара, але і для іншых, не менш за ўплывовыя і важныя гістарычныя фігуры. У скверы знаходзяцца статуі Ефрасінні Полацкай, вядомай асветніцы і першай кананізаванай жанчыны-святой; Міколы Гусоўскага, аўтара паэмы «Песня пра зубра»; Васіля Цяпінскага і Сымона Буднага, праслаўленых мысляроў і дзеячаў Рэфармацыі.

Помнік Францыску Скарыне быў усталяваны ў 1999 годзе. На той момант ён стаў першым мінскім манументам, прысвечаным гэтаму дзеячу. Увасобіць першага беларускага кнігадрукара ў скульптуры выпала Сяргею Адашкевічу, а гатовы твор мастацтва падаравала галоўнаму ВНУ краіны мінскае грамадска-асветніцкае з'яднанне «Спадчына». Сярод студэнтаў здаўна ўкаранілася традыцыя прыходзіць да Францыска Скарыны перад экзаменамі і прасіць вялікага гуманіста пра «ясную галаву». Таму скульптура карыстаецца велізарнай папулярнасцю і зараз.