Многія гістарычныя асобы і да сённяшніх дзён выклікаюць споры адносна правільнасці ці няправільнасці сваіх дзеянняў. На жаль, да нашых дзён захаваліся далёка не ўсе гістарычныя сведчанні і доказы, з-за чаго жыццё многіх застаецца загадкай. Прыкладам чалавека, які, без сумнення, шмат унёс у гісторыю Савецкага Саюза і Беларусі, але пры гэтым застаецца супярэчлівай асобай, «цёмным конікам» для нашчадкаў, з'яўляецца Фелікс Эдмундавіч Дзяржынскі.

Гісторыя станаўлення асобы Дзяржынскага

Фелікс Эдмундавіч нарадзіўся ў маёнтку Дзяржынава (размешчаным на тэрыторыі цяперашняй Мінскай вобласці Валожынскага раёна), які належыў сям'і заможных польскіх дваранаў. Нягледзячы на досыць добрае становішча сям'і і матэрыяльны дастатак, юны Дзяржынскі з дзяцінства адрозніваўся даволі радыкальнымі паглядамі, якія і абумовілі яго далейшы лёс.

Свой жыццёвы шлях як асобы ён пачаў у гімназіі, якую, дарэчы, так і не змог закончыць, бо ўжо на апошнім курсе быў асуджаны і сасланы з радзімы на тры гады. У той час ён ужо быў заўзятым супернікам расійскай манархіі і праславіўся як актывіст літоўскай сацыял-дэмакратычнай арганізацыі.

Да 1917 года Фелікс Дзяржынскі неаднаразова абвінавачваўся ў антыўрадавай і рэвалюцыйнай дзейнасці ў Варшаве, Каўнасе, Вільнюсе. Можна сказаць, што ўсю сваю маладосць ён правёў у турмах і ссылках. Аднак гэта не зламала, а, наадварот, толькі ўмацавала яго жыццёвыя пазіцыі.

Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 года ён пачаў весці актыўную працу ў Ваеннай Надзвычайнай Камісіі, якая праз некалькі гадоў была пераўтворана ў КДБ. Многія завуць Дзяржынскага заснавальнікам савецкіх спецслужбаў, і ў гэтым ёсць свая праўда.

Акрамя дзейнасці ў ВНК, Фелікс быў задзейнічаны ў ролі народнага камісара ўнутраных спраў і шляхоў зносін, старшынёй камісіі па паляпшэнні жыцця дзяцей. Адначасова з гэтым ён не пакідаў і сваю рэвалюцыйную дзейнасць, у розныя гады падтрымліваючы палітыку «чырвонага тэрору» і змаганне з айчыннай контррэвалюцыяй. Памёр ён у 1926 годзе і пахаваны ў Крамлёўскай сцяне.

Помнікі архітэктуры

Якую б ролю, адмоўную ці станоўчую, ні адыграў у жыцці краіны Фелікс Дзяржынскі, яна, несумненна, заслугоўвае ўвагі і памяці. У Мінску сёння ёсць некалькі помнікаў Дзяржынскаму, найболей папулярны з якіх размяшчаецца на вуліцы Камсамольскай.

У 1947 годзе, непадалёку ад Камітэта дзяржаўнай бяспекі, даволі сімвалічна з'явіўся помнік, аўтарамі якога з'яўляюцца таленавіты скульптар З. І. Азгур і архітэктар В. М. Воўчак. Дадзеная падзея была прымеркавана да 70-годдзя знакамітага чэкіста.

Помнік уяўляе сабою вялікіх памераў бюст Фелікса Эдмундавіча, выкананы з бронзы і размешчаны на гранітным пастаменце. У якасці ўпрыгожвання выступае рэльефная гірлянда, якая атачае яго.

Дадзены помнік даволі вядомы, у тым ліку і за межамі краіны. Нядзіва, што многія прыезджыя замежнікі імкнуцца ўбачыць яго, хоць ён і не ўключаны ў спіс большасці гістарычных экскурсій па Мінску.