Налібоцкая пушча, ці Налібоцкія лясы – густы лясны масіў, размешчаны ў басейне адразу трох рэк – Нёмана, Бярэзіны і Усы. Акрамя таго, на поўначы і ўсходзе яго абмяжоўваюць Ашмянская града і Мінскае ўзвышша адпаведна. Назва масіва адбылася ад размешчанай непадалёк невялікай вёсачкі пад назвай Налібокі.

Налібоцкая пушча – сапраўды край некранутых лясоў, што лічыцца самым вялікім у Беларусі. Яго плошча складае 96 тысяч гектараў!

Гісторыя лясной тэрыторыі

Гістарычна так склалася, што землі, на якіх размяшчаюцца Налібоцкія лясы, былі непрыдатныя да распрацоўкі ў якасці ўрадлівых. Таму, у адрозненне ад змешчанага непадалёк левага берага Нёмана, іх хоць і спрабавалі ўзворваць, аднак працавыдаткі не акупляліся. Менавіта таму масіў захаваўся і дайшоў да нашага часу ў практычна некранутым выглядзе.

Паколькі земляробствам тут практычна не займаліся, спецыялізацыяй рэгіёна сталі здабыча лесу і балотнай жалезнай руды, рамяство. Дзякуючы такому развіццю, тут з часам з'явіліся буйныя прадпрыемствы па апрацоўцы металаў.

Налібоцкая пушча зараз

На жаль, Налібоцкая пушча не з'яўляецца запаведнай тэрыторыяй, тут да сённяшняга дня існуе паляўнічы заказнік. Толькі ў старажытныя часы, калі Беларусь уваходзіла ў склад Рэчы Паспалітай, на тэрыторыі Налібоцкай пушчы размяшчалася некалькі запаведнікаў. Аднак з прыходам савецкай улады былі скасаваны і яны.

Аднак, нават нягледзячы на тое, што тэрыторыя афіцыйна не ахоўваецца, флора Налібоцкай пушчы ўражвае багаццем. Тут расце больш за 820 разнастайных відаў раслін, з якіх многія занесены ў Чырвоную кнігу: купальнік горны, луннік ажываючы і інш.

Багатая Налібоцкая пушча і птушкамі: усяго сустракаюцца асобіны 29 відаў. З іх ёсць і тыя, якія занесены ў Чырвоную кнігу. Акрамя таго, тут гняздуюцца шматлікія папуляцыі зімародка і малога падорліка.

Цікавая пушча і сваімі паданнямі. Тут знаходзіцца возера Крамень (як любяць жартаваць мясцовыя, прарадзіма краманьёнцаў). Не менш цікавая і гісторыя Лаўрышаўскага манастыра, які, па легендзе, заснаваў вялікі літоўскі князь Войшалк у трынаццатым стагоддзі на левым беразе Нёмана. Аднак будынак раптам апынуўся на правым беразе – калі рака змяніла сваё рэчышча. Пра пушчанскія касцёлы і зусім ходзяць дзівосныя небыліцы, што, маўляў, іх некалі дапамагалі будаваць не хто іншыя, як дрэсіраваныя мядзведзі!

Славяцца Налібокі і сваёй самагонкай.

Падчас аварыі на Чарнобыльскай АЭС тэрыторыя Налібоцкай пушчы пакутавала ад радыяцыі, таму многія навакольныя вёскі падлягалі высяленню. Акрамя таго, важна помніць, што ягады і грыбы, сабраныя тут, абавязкова павінны прайсці дазіметрычны кантроль.

Такім чынам, адпачынак у Налібоцкай пушчы будзе цікавы не толькі аматарам экатурызму, але ўсім людзям, якія цікавяцца гісторыяй і архітэктурай нашай краіны.