Ўяўленне пра жыццё старажытнага Лукомля даюць археалагічныя раскопкі, якія пачалі праводзіць тут яшчэ ў 19 стагоддзі. Асабліва актыўна яны працягнуліся ў 70-я гг.20 стагоддзя. Яны сведчаць аб тым, што ўжо ў 6 – 8 стст.будучыня гарадзішча на правым беразе р. Лукомкі было густанаселена. У 9 - 10 стст Лукомскі замак-гэта невялікая крэпасць - адзін з цэнтраў крывічоў. Князі лукомскія былі звязаны з гандлёвымі аперацыямі русінаў, кантралявалі адну з волакі, што злучалі водападзелы Заходняй Дзвіны і Дняпра. У гэты перыяд Лукомскае княства актыўна супернічала з Полацкім за гегемонію ў Падзвінні.

Пры археалагічных раскопках былі знойдзены розныя прылады працы з жалеза (матыка, нож-касец доўгай 26 см, сярпы, сашнікі і інш.), прылады для рыбалкі, ганчарныя вырабы, жорны. Гэтак жа былі знойдзеныя парэшткі жывёл, што сведчыла аб тым, што жыхары Лукомскага замка паспяхова палявалі і ўжывалі шмат мяса. Пры раскопках гэтак жа знойдзена упрыгожванняў з шкла, а залатая ажурная пацерка захоўваецца цяпер у Нацыянальным музеі ў Мінску. Шмат знаходак былі звязаныя з узбраеннем – наканечнікі дзід, стрэл, булавы, сякеры.

Раскопкі ў Лукомлі папоўнілі калекцыю старажытных шахмат. Была знойдзена шахматная фігура ў выглядзе які сядзіць чалавека са скрыжаванымі на грудзях рукамі. Гэта знаходка сведчыць аб высокім узроўні развіцця Лукомскага княства. На тэрыторыі княства на працягу гісторыі існавалі манастыры і касцёлы.

Лукомскі замак быў знішчаны ў 16 стагоддзі ў гады Лівонскай вайны. На маляўнічым беразе Лукомкі засталося толькі гарадзішча былога замка.