Горад Полацк шануецца як адзін з асноўных культурна-гістарычных цэнтраў у Рэспубліцы Беларусь. Упершыню пра гэты дзіўны горад згадвалася яшчэ ў 862 годзе. У «Аповесці мінулых гадоў» было апісана, што гэты населены пункт быў заснаваны плямёнамі крывічоў на самым беразе Дзвіны. Гэтая маляўнічая месцовасць прыцягвае сюды вандроўнікаў як з блізкага, так і далёкага замежжа. Яны з'язджаюцца на гэтыя землі для таго, каб палюбавацца непаўторнымі архітэктурнымі кампазіцыямі, незлічонымі манументамі, музеямі, саборамі і абавязкова цудоўнай прыродай.

Падарожнічаючы па Полацку, нельга пакінуць без увагі Крыжаўзвіжанскі сабор, які увянчаны пяццю залатымі купаламі з велічнымі крыжамі. Сабор быў узведзены ў 1897 годзе на ахвяраванні вернікаў, якія збіраліся больш за дзесяцігоддзі.

Гэты сабор з'яўляецца архітэктурным мемарыялам руска-візантыйскага напрамку ў рэтраспектыўна-рускім стылі. Найбагатая гісторыя гэтага храма цесна звязана з рэарганізацыяй Свята-Еўфрасіннеўскага жаночага манастыра. Знаходзіцца гэтая святыня таксама непадалёк ад Спаса-Праабражэнскага Храма. Варта мець на ўвазе, што гэты храм можа размясціць пад сваім дахам больш за паўтары тысячы чалавек. Над храмам велічна ўзвышаюцца пяць купалоў, і ён дзеліцца на дзве мяжы. Першая мяжа – у імя святога Мікалая, другая ж – у імя Смаленскага абраза Божай Маці.

Найважнейшымі святынямі гэтага сабора з'яўляюцца вярыгі (так званыя кайданы) Еўфрасінні Полацкай, святыя вобразы Панцеляймона і вялікапакутніцы Варвары.

Аднак асноўным здабыткам ўсё ж лічацца мошчы святой Еўфрасінні Полацкай. Грабніца яе выканана з чыстага срэбра па макетах сапраўднага саркафага. Асабовы бок гэтай грабніцы ўпрыгожваюць барэльефы, якія апавядаюць пра гісторыю ўзвядзення Спаса-Праабражэнскага храма і аб пераносе мошчаў з Іерусаліма ў Кіеў. На верхнім вечку той грабніцы прадстаўлены вобраз святой Еўфрасінні Полацкай.

У 1910 годзе здарылася незабыўная падзея ў гісторыі ўсяго Полацкага краю. 4 чэрвеня, напярэдадні памятнага дня прападобнай Еўфрасінні, мошчы яе былі перанесены з Кіева-Пячэрскай Лаўры ў Полацкі манастыр. Мошчы святой угодніцы Божай паднеслі ў Крыжаўзвіжанскі храм, дзе была адпета ўсяночная літургія. На наступны ж дзень, па заканчэнні богаслужбы, мошчы святой былі перанесены з храма ў старажытную Спаса-Праабражэнскую святыню.

Унутраны інтэр'ер храма таксама нікога не можа пакінуць абыякавым. Гонарам лічыцца царскі трох'ярусны іканастас, пастаўлены ў 1896 годзе, яшчэ да асвячэння гэтага храма. Таксама маюцца два бакавых алтары, якія па свайму стылю працягваюць тэматычны інтэр'ер галоўнага разьбянога іканастаса, абсыпанага каштоўнымі камянямі і пазалотай.

Дойліды адносяць гэты цудоўны Храм Узвіжання Крыжа Гасподняга да руска-візантыйскага стылю. Гэты каменны беласнежны храм па сваёй форме нагадвае крыж.

Цэнтральную частку ўвенчвае ўзвышаны на вялікім барабане купал. Вонкавае аблічча храма даволі спакойнае. Фасады ўпрыгожаны разнастайнымі закомарамі, арачнымі скляпеннямі і абсалютна круглымі медальёнамі. У храме пануе ласка і ні з чым не параўнальны душэўны спакой.

Апынуўшыся на святой Полацкай зямлі, абавязкова варта наведаць Крыжаўзвіжанскі сабор.