У Літоўскай хроніцы за XV стагоддзе зафіксаваны дадзеныя, якія расказваюць пра з’яўленне ўнікальнай беларускай вёсачкі Трабы на Гродзеншчыне. Гэта месца заснаваў літоўскі князь Трабус. Па некаторых сведчаннях, у 1410 годзе тут ужо быў каталіцкі прыход. Сёння тут можна наведаць некалькі славутасцяў: касцёл Раства Панны Марыі, яўрэйскія могілкі і праваслаўную царкву. Асаблівай увагі заслугоўвае трабаўскі касцёл.

У розны час гэтай зямлёй валодалі вядомыя беларускія магнаты Гальшанскія, крыху пазней гаспадаром Трабаў стаў Альбрэхт Гаштольд. У параўнанні з іншымі беларускімі вёскамі, у Трабах ужо ў пачатку XVI стагоддзя функцыянаваў драўляны касцёл, пры ім была адкрыта і школа. З гэтага часу зямля часта пераходзіла ад аднаго ўладальніка да іншага: па чарзе гаспадарамі Трабаў быў і літоўскі князь Жыгімонт Стары, потым - яго сын Жыгімонт Аўгуст, віцебскі ваявода Станіслаў Пац і іншыя вядомыя беларускія асобы. Асабліва моцна вёска адчула на сабе змену ўладальнікаў у XVIII стагоддзі, бо кожны гаспадар імкнуўся прыўнесці сюды штосьці новае.

Трэці падзел Рэчы Паспалітай у канцы XVIII стагоддзя абумовіў далейшы лёс вёскі, якая адышла да Расійскай імперыі і стала валасным цэнтрам Ашмянскага павета. У пачатку XIX стагоддзя тут пабудавалі суконную мануфактуру, дзе працавалі 150 чалавек, а таксама металаапрацоўчую майстэрню. Тут было і сельскае вучылішча, куды прыязджалі вучыцца жыхары суседніх месцаў. Адважна можна сцвярджаць, што ў XVIII–XIX стагоддзі Трабы былі развітым гандлёвым месцам, тут былі створаны ўсе ўмовы для жыцця і навучання мясцовых жыхароў.

У самым пачатку XX стагоддзя ў Трабах вырашана было пабудаваць каталіцкі храм. Дарэчы, праваслаўная царква Святых Пятра і Паўла тут ужо існавала больш за стагоддзе. У выніку ў 1905 годзе вёска набыла новае ўпрыгожванне – каменны касцёл, пабудаваны ў стылі неаготыкі. Раней менавіта на ранейшым месцы касцёла існаваў стары драўляны храм, які быў разбураны ў выніку наймоцнага пажару. Сучасны ж касцёл мае больш за стагоддзе гісторыі і выглядае як тыповы будынак у стылі неаготыкі. Пабудову ўпрыгожвае пяцікантовая апсіда і невялікі трансэпт. Сам будынак мае форму прамавугольніка, а над галоўным уваходам велічна ўзвышаюцца дзве вежы – яркая і неад’емная рыса неагатычных храмаў XIX–XX стагоддзяў.

Асноўная частка будынка накрыта двухсхільным дахам, а над трохскатнымі вежамі можна ўбачыць высокія шатры. Ёсць і некаторая асаблівасць у планаванні і пабудове: крылы трансэпта прылягаюць адразу і да асноўнага аб'ёму, і да апсіды.

Цяпер касцёл раства Панны Марыі з'яўляецца дзейным, тут рэгулярна праводзяцца набажэнства. Усярэдзіне касцёла можна ўбачыць рарытэтныя рэчы: захаваныя абразы XIX стагоддзя, што ўяўляюць вялікую гістарычную каштоўнасць. Таксама каля касцёла размясціўся прыгожы невялікі парк, у якім так любяць гуляць мясцовыя жыхары і госці, якія прыязджаюць у гэтыя краі.