Касцёл Маці Божай Шкаплернай у Мядзелі

Касцёл Маці Божай Шкаплернай – каталіцкі храм, пабудаваны ў 1754 годзе на невялікім пагорку ў маляўнічым месцы, недалёка ад возера Мястра. Касцёл мае багатую гісторыю, акружаную мноствам чутак. Паводле адной з легенд, узведзены ён быў на сродкі старасты Антонія Кошчыца, які валодаў Старым Мядзелам. Ён доўгі час не мог здабыць спадчынніка, наведваў Кіеўскую Лаўру, Іерусалім і маліўся. Калі стараста быў у Рыме, ён, просячы пра сына, паабяцаў узвесці храм, калі ў яго народзіцца сын. Пасля гэтага адбыўся цуд, і нарадзілася дзіця, а касцёл, згодна абяцанню, быў пабудаваны. Таксама Антоній пабудаваў манастыр для манахаў ордэна кармелітаў босых. 15 жніўня 1754 года, у дзень Успення Прасвятой Багародзіцы, храм быў асвечаны. Затым з Рыма ў касцёл перавезлі мошчы Святога Юстыніяна, і сюды пацягнуліся паломнікі.

Па іншай легендзе, Антоній быў чалавекам жорсткім і бязлітасным. Аднойчы, не вытрымаўшы грубага звароту, яго жонка збегла ў Еўропу, пакінуўшы груднога дзіцяці. Хлопчык быў вельмі хваравітым, і няні было вельмі цяжка даглядаць за ім. Неяк, пасля бяссоннай ночы, Браніслава (так звалі няню) выпусціла немаўля, і той загінуў. Кошчыц быў у лютасьці і загадаў змясціць жывую 16-гадовую дзяўчыну ўнутр каменнага слупа. Жыхары горада сцвярджаюць, што шмат гадоў таму ў слупе і праўда, былі знойдзеныя парэшткі чалавека.

Польскае паўстанне 1830 года пацягнула за сабой закрыццё на тэрыторыі сучаснай Беларусі ўсіх кляштараў кармелітаў. Тая ж доля спасцігла і кляштар у Мядзелі. Праз чатыры гады сюды з Мінска перавялі ўніяцкі жаночы манастыр ордэна базыльянаў. Праз некалькі гадоў пасля наведвання манастыра Іосіфам Сямашкам, уніі былі ліквідаваныя і кляштар стаў праваслаўным. Пазней манастыр быў зачынены. А ў 1921 годзе касцёл зноў вярнулі ордэну босых кармелітаў. Падчас Другой сусветнай вайны храм спалілі савецкія партызаны. Вялікую частку часу, пакуль існаваў Савецкі Саюз, будынак храма выкарыстоўваўся як склад, і толькі ў 1989 годзе яго вярнулі каталіцкай царкве. Няма нічога дзіўнага ў тым, што стан помніка архітэктуры быў у той час вельмі гнятлівы. У сапраўдны момант праведзена рэстаўрацыя знешняй часткі будынка, але патрабуюцца і ўнутраныя работы.

Будынак храма пабудавана ў стылі позняга барока з элементамі ракако. Кампазіцыя храма досыць кампактная і сіметрычная. Ва ўнутраным інтэр'еры захаваліся фрагменты арыгінальных фрэсак. Касцёл не адрозніваецца багаццем калон і вежаў, але ўвенчаны масіўным купалам, прыкметным здалёк. Гэты незвычайны для Беларусі помнік архітэктуры больш падобны на італьянскі храм. Некаторыя відавочцы адзначаюць падабенства храма з віленскім касцёлам Сэрца Ісуса.

Касцёл Маці Божай Шкаплернай часта блытаюць са згарэлым падчас Другой сусветнай вайны драўляным касцёлам Святога Станіслава, на месцы якога цяпер размяшчаецца ўтульны рэстаран. Касцёл Маці Божай Шкаплернай уключаны ў «Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў Рэспублікі Беларусь»