Кірха ў Гродна

У 1793 годзе ў Гродна з'явілася кірха – гэта царква лютэранскага веравызнання. Дзесяцігоддзем раней у горад па запрашэнні гродзенскага старасты прыехалі лютэране з Германіі, якія павінны былі адкрыць тут каралеўскія мануфактуры.

Для набажэнстваў парафіяне перабудавалі ў кірху трохпавярховы будынак былой карчмы, які суполцы падарыў кароль Станіслаў Аўгуст. Цалкам будаўнічыя працы завяршыліся толькі ў 1843 годзе. Побач з царквой з'явіліся першыя лютэранскія могілкі, пазней – званіца з гадзіннікам. У храме адкрылася евангелічная школа.

Новая для беларускіх зямель рэлігія прыжылася ў Гродна даволі хутка, тым больш, што яе падтрымліваў кіраўнік Рэчы Паспалітай. Пастар атрымліваў заробак ад караля з дзяржаўнай казны, а ў 1882 годзе кірха атрымала ў дар 2 аптэкі.

У 1912 годзе да будынка прыбудавалі новы дом пастара, у якім дзейнічала школа для лютэран. На грошы, сабраныя грамадой, кірху атынкавалі.

Беды ў лютэранскім храме пачаліся з пачаткам Першай сусветнай вайны, калі ў царскай Расіі выселілі з Беларусі немцаў.

Улады саветаў размясцілі ў будынку кірхі архіў, у прыбудовах пасялілі жыхароў, царкоўныя набыткі перадалі работнікам партыі, арган адышоў дзяржфілармоніі. У 1936 годзе былі назаўжды разбураны лютэранскія могілкі, на іх месцы ў нашы дні стаяць новабудоўлі і дзіцячы садок.

Вярнулі храм лютэранам-пратэстантам толькі ў сярэдзіне дзевяностых. Тады пачалося яго аднаўленне. Гродзенская кірха была адноўлена цалкам.«Адрадзілася» і лютэранская абшчына ў Гродна. Званамі, што паведамляюцьпра пачатак імшы, кіруе патомны званар – да яго тут працаваў яго дзед. У цэнтры вялікага хола стаяць шэрагі лавак. З даўніх часоў захаваліся каваная купель і звон.

Падчас наступнай рэканструкцыі планавалася максімальна ажывіць храм і аднавіць страчаныя элементы. Самым важным з іх лічыўся шпіль з крыжам. Ёсць 2 версіі, якія распавядаюць аб тым, як менавіта ён быў разбураны. Згодна з першай, разам са шпілем вышыня кірхі была большайза вышыню Пакроўскага сабора, таму дах было вырашана «панізіць». Другая адносіцца да часоў Вялікай Айчыннай вайны. Існуе версія, што на ім размясціўся варожы снайпер, і яго знялі разам са шпілем.

У 2013 пачалася новая рэстаўрацыя лютэранскага храма. Падчас работ па ўмацаванні падмурка былі знойдзеныя надмагільныя пліты з надпісамі на нямецкай мове. У ходзе аднаўлення кірхі таксама збілі старую тынкоўку, фасад пафарбавалі ў шэры колер. У планах – аднавіць усе шпілі.