Крайск – аграгарадок у Лагойскім раёне Мінская вобласці. Ёсць павер’е, што назва былой вёскі «К-Райск» паходзіць ад слова «Райск» з намёкам, што жылося ў гэтай мясцовасці некалі добра, як у раі. Але пасля кровапралітнай вайны (вада ў рацэ была чырвонай ад крыві) было разбурана і спалена ўсё, засталася адна вуліца  - «край», «канец». Так і павялося. І калі вёсачка была адноўлена, замацавалася за ёй назва Крайск.

Сучаснікі сведчаць аб тым, што перыяды панавання  на гэтай тэрыторыі валадарных князёў у Крайску былі самыя буйныя і дагледжаныя храмы. Зараз іх засталося два. Адзін, каторы буйнейшы, - Храм Свяціцеля Мікалая Цудатворца.

Храм у славу Абаронцы і Цудатворца

Святы Мікалай жыў у III-IV стагоддзях нашай эры, жыццё яго было праведным, за веру хрысціянскую ён мог пастаяць. Адзначым, што ён – сучаснік Георгія Пабеданосца. Асобы гэтых Святых чымсьці дапаўняюць адзін аднаго. Георгій – мужны воін, Мікалай – мудры настаўнік і абаронца.

У іерархіі ён – пасля Маці Божай абаронца пакутуючых і прасіцель перад Богам. Таму такая вялікая колькасць храмаў у праваслаўным свеце, асвячоных у яго гонар. У суровай рэчаіснасці людзі жадаюць узносіць малітвы менавіта Святому Мікалаю з яго славай Цудатворцы.

Адзін з мноства падобных храмаў – невялікая, але шануемая прыхаджанамі царква ў Крайску.

Лёс храма ў агульнай храналогіі грамадскай гісторыі

Храм пабудаваны ў 1874 годзе. Ён перажыў разам з народам усе цяжкасці няпростай гісторыі. У перыяд багаборніцтва  быў зачынены, выключаны з ліку царкоўных будынкаў. Тут і стайні размяшчалі, і клуб для моладзі, і більярдную.

Калі павеялі новыя сацыялістычныя і палітычныя ветры, храм быў вернуты веруючым. У 2000 годзе скончана яго аднаўленне, ён быў асвячоны.

У 2009 годзе тут быў устаноўлены адзіны ў Беларусі бюст апошняга імператара Расійскай Імперыі Мікалая II.

Прычына размяшчэння бюста заключаецца ў тым, што вернікі і настаяцель айцец Сергій Падольскі сталі заўважаць дзіўнае падабенства вех і дат жыцця храма, прыхода і акругі з падзеямі  і датамі жыцця членаў нявінна забітай царскай сям’і дома Раманавых. Некаторыя падзеі (напрыклад, выдзяленне міра і слёз) можна патлумачыць толькі як знакі. Усе гэтыя невыпадковыя супадзенні, пішуць адкрытыя крыніцы, зафіксаваны ў дзённіку настаяцеля.

Таму па патрабаванні прыхаджан і айца Сергія бюст зараз кананізаванага імператара (аўтар – расійскі скульптар Уладзімір Зелянка) быў размешчаны якраз напярэдадні 90-годдзя з дня растрэла царскай сям’і. І надпіс зроблены адпаведны: падзяка, якую адчуваюць вернікі-хрысціяне да Царскіх Пакутнікаў за шматгадовую нябесную дапамогу ім і іх праваслаўнаму Крайскаму прыходу.

Што ж, калісьці і імператар Мікалай II быў ахрышчаны святым іменем, усё сваё жыццё і гады валадарання ён адчуваў да Беларусі і Беларускай царквы самыя цёплыя пачуцці, здзяйсняў дары, спрыяў развіццю. І калі камусьці дапаможа малітва, узнесеная ў прыгожым, светлым Храме Мікалая Цудатворца з згадваннем Святога Мікалая Мучаніка, то і слава Богу, так таму і быць.