Гістарычны комплекс Брылёўскае поле

Старадаўні мемарыял пад назвай «Брылёўскае поле» складаецца з некалькіх помнікаў, якія размешчаны ў месцы вырашальнай бітвы паміж Рускім і Напалеонаўскім войскам. Помнік існуе таму, што ў выніку паражэння войска Напалеона спынілі сваё існаванне менавіта тут, на гэтых землях.

Падчас тых самых баёў на Бярэзіне, якія доўжыліся чатыры дня ў лістападзе 1812 года, з абодвух бакоў загінулі каля 50 тысяч ваяроў. Праз стагоддзе пасля гэтай вялікай бітвы, у 1912 годзе, на Брылёўскім полі быў узведзены помнік у гонар светлай памяці аб загінуўшых тут рускіх ваярах. Паблізу вёсачкі Сцюдзёнкі, дзе адыходзячае французскае войска набліжалася да Бярэзіны, размешчаны помнік, на якім усталявана памятная дошка з медальёнам, дзе намаляваны імператар Напалеон.

Таксама на тутэйшым магільніку пахаваны рэшткі каля 400 французскіх салдатаў, якія былі знойдзены на тэрыторыі набліжаных раёнаў. На тэрыторыі гэтых памятных пахаванняў ёсць тры загароджаныя брацкія магілы — у ўзгалоўя кожнай з якіх стаіць гранітны крыж.

Гісторыя абвяшчае, што ў тыя далёкія часы на беразе Бярэзіны, на тэрыторыі Брылёўскага поля, развязваўся лёс не толькі самога Напалеона і яго войска, але і цэлай Еўропы.

У 1836 годзе на гэтыя землі прыбыў дэлегат генштаба рускага войска палкоўнік Якаўлеў, каб асабіста прыняць на сябе кіраўніцтва над працамі па ўзвядзенні мемарыялаў на пунктах былых французскіх мастоў. Да таго часу сведчанні гістарычных падзей былі разбураны да асновы.

Таксама да святкавання 150-годдзя з дня ВАВ на тым самым месцы, дзе стаяў мост для артылерыі, быў пастаўлены велізарны валун з мемарыяльнай таблічкай. І надпіс на той дошцы абвяшчае: «Тут на Бярэзіне ў лістападзе 1812 года рускае войска пад пачаткам М.І. Кутузава завяршыла паражэнне напалеонаўскіх войскаў».

На адкрыццё дадзенага манумента прыехала дэлегацыя французаў, чые прадзеды загінулі на берагах Бярэзіны. Кіраваў дадзеным мерапрыемствам дырэктар парыжскага цэнтра напалеонаўскіх вывучэнняў Фернан Бакур. У гэтай цырымоніі бралі ўдзел палітыкі многіх краін, царкоўныя службоўцы, прадстаўнікі розных грамадскіх арганізацый. Выступаў вайсковы духавы аркестр, раздаваліся залпы з гармат, ад якіх усё поле было зацягнута з'едлівым парахавым дымам.

У наш час, пераважна ў лістападзе, на Брылёўскім поле кожны год разгортваюцца касцюміраваныя бітвы, у якіх прымаюць непасрэдны ўдзел прадстаўнікі гісторыка-культурных клубаў многіх краін.

Паблізу размешчана вёска Старабарысаў, дзе знаходзіцца фрагмент флігеля старадаўняга маёнтка. Згодна гістарычным пісьмам, у гэтым маёнтку спыняўся сам Напалеон, і вось ужо на працягу двух стагоддзяў гэты флігель носіць званне «Дом Напалеона».

Цяпер на заездзе ў вёску Сцюдзёнку збудаваны манумент у памяць пра пацярпелых ў часы Айчыннай вайны 1812 года. Да манументаў у вёскі Сцюдзёная і на Брылёўскае поля з'язджаюцца незлічоныя групы турыстаў і замежных вандроўнікаў.