У Вiцебскай вобласці знаходзіцца найстаражытнейшы горад Беларусі – Полацк, упершыню згаданы ў 862 годзе ў «Аповесці мінулых гадоў». Менавіта ў Полацку ў 1761 годзе было пачата будаўніцтва каменнай Богаяўленскай царквы пры Свята-Богаяўленскім манастыры. Свята-Богаяўленскі мужчынскі манастыр у Полацку з'явіўся задоўга да будаўніцтва царквы, а менавіта ў 1653 годзе. Нягледзячы на тое, што ўсім полацкім цэрквам давялося памяняць свой статус на ўніяцкі, Богаяўленскі манастыр захаваў вернасць праваслаўю.

Знішчальныя пажары спасціглі Богаяўленскі мужчынскі манастыр спачатку ў 1683 годзе, а потым і ў 1754 годзе. Манастырская брація прыняла рашэнне пра будаванне Богаяўленскай царквы, якое доўжылася цэлых шаснаццаць гадоў. Свае дзверы полацкая святыня расчыніла ў жніўні 1777 года. Спачатку царква ўяўляла сабою будынак з дзвюма вежамі, каранаванымі крыжамі і адной апсідай. Званіца з сям’ю званамі ўпрыгожыла паўночную вежу царквы. Праз гады сцены і ўнутраную паверхню купала праваслаўнай полацкай царквы распісалі маляўнічымі фрэскамі, якія захаваліся і да сённяшняга дня. Аднак надалей вонкавае аблічча Богаяўленскай царквы неаднаразова змянялася.

Матэрыяльную дапамогу адзінай праваслаўнай царкве ў Полацку зрабіла сама імператрыца Кацярына II, пасля чаго святы комплекс папоўніўся царквой, пабудаванай у гонар святой вялікапакутніцы Кацярыны, нябеснай апякункі імператрыцы, а таксама святыняй у гонар вялебнай Еўфрасінні Полацкай.

Цяжкія часы наступілі для Свята-Богаяўленскага манастыра ў гады Кастрычніцкай рэвалюцыі, калі святы комплекс быў часова зачынены. Але, нягледзячы на рэвалюцыйныя хваляванні і нават абстрэл Полацка, у 1920 годзе Богаяўленская царква не спыніла набажэнствы, дзверы храма былі заўсёды адкрыты для веруючых і тых, хто мае патрабу.

У далейшыя гады прызначэнне Богаяўленскай святыні неаднаразова змянялася: у 30-я гады там знаходзілася спартыўная зала, а ў 1980-е – мастацкая галерэя. Варта адзначыць, што будынак царквы выдатна падыходзіў для выстаў прац знакамітых мастакоў – прасторныя залы, шмат святла і ўдалае месцазнаходжанне спрыяла правядзенню прэзентацый лепшых мастацкіх дасягненняў як Беларусі, так і іншых рэспублік. У полацкую Богаяўленскую царкву з'язджаліся мастакі, праводзіліся канцэрты і сустрэчы з дзеячамі мастацтва.

З 1991 года царква атрымала заступніцтва Полацкай епархіі і цяпер мае статус Праваслаўнага кафедральнага храма. У святы Богаяўленскі комплекс уваходзіць Музей беларускага друкарства, а таксама бібліятэка імя Сімяона Полацкага. Усе экспазіцыі бібліятэкі-музея прысвечаны жыццю і працы духоўнага пісьменніка, маскоўскага прыдворнага астролага Сімяона Полацкага. Менавіта ў сценах былога мужчынскага манастыра знаходзяцца арыгіналы кніг «Вячэра Душэўная», «Абед душэўня», «Каляндар» і «Жазло кіравання». Насупраць музея размешчаны памятны камень з імянной пячаццю багаслова Сімяона Полацкага.

Якія ж рэліквіі ўтойвае ў сабе святая Богаяўленская царква ў Полацку? У царкве вы зможаце ўбачыць калекцыю знакамітых абразоў Божай Маці, аўтарам якіх, па паданні, з'яўляецца першы іканапісец евангеліст Лука. Асаблівую духоўную каштоўнасць уяўляе абраз Божай Маці «Усіх тужлівых Радасць».