Дісна

Самы маленькі горад Беларусі - гатовая дэкарацыя для здымак фільма

Горад, называюць самым маленькім у Беларусі. Тут, на скрыжаванні Заходняй Дзвіны і ракі Дзісны жыве крыху больш за 1,5 тысяч чалавек. У іх ёсць уласны востраў, ужо амаль экзатычны для нашай краіны водны транспарт (- паром) і выбрукаваныя брукам вуліцы. Сардэчна запрашаем на Віцебшчыну, у Дзісну - горад, які захаваў унікальную планіроўку вуліц 16 стагоддзя і архітэктуру 19!

Упершыню аб мястэчку Дзісна згадвалася, як аб крэпасці Полацкага княства Капец-гарадок яшчэ ў 11 стагоддзі. З цягам часу ён з невялікага паселішча ператварыўся ў раённы цэнтр, а затым назад у малы горад. У 1569 г. атрымаў Магдэбургскае права і герб «Ладдзю». Пазней ён стаў буйным цэнтрам гандлю і прамысловасці. Па расказах мясцовых жыхароў, у тыя часы за дыснійскі алей аддавалі на 4 шылінгі больш, чым за англійскае!

У горадзе гасцявалі і каралі Рэчы Паспалітай - Стэфан Баторый і Жыгімонт Трэці, канцлер ВКЛ Леў Сапега, рускі цар Аляксей Міхайлавіч, беларускі пісьменнік, грамадскі актывіст і прэм'ер-міністр БНФ - Вацлаў Ластоўскі. Тут нарадзіліся Язэп Драздовіч і Аляксандр Грын. У бальніцы чытаў свае вершы паэт Дзям'ян Бедны, горадам натхняўся Адам Міцкевіч, тут адгрымелі першыя гастролі першага нацыянальнага Беларускага тэатра Ігната Буйніцкага. Дзісна не аднойчы з'яўлялася на экране «Беларусьфільма» і савецкага кіно. Горад можна абысці ўсяго за некалькі гадзін, але гісторыі яго вулачак бясконцыя.

Цудатворны абраз і агонь

Драўляныя пабудовы нярэдка разбураліся пажарамі. Выратавальным для гараджан і іх дамоў стаў хрэсны ход з цудатворным чынам у гонар Маці Божай «Адзігітрыя» 16 стагоддзя, які, паводле легенды, прыплыў у горад па Заходняй Дзвіне. Ён паклаў канец барацьбе з агнём, пасля ікону назвалі заступніцай Дзісны. Да гэтага часу яна захоўваецца ў каменнай Свята-Васкрасенскай царкве, пабудаванай у сярэдзіне 19-га стагоддзя на Ратушнай плошчы - цяпер там перасякаюцца вуліцы Юбілейная і Кірава.

Дзісненскі замак

У 1563 г. войскі Івана Жахлівага ўзялі горад-крэпасць Полацк, і, Стэфан Баторый, каб вярнуць страчаныя пазіцыі, пабудаваў у Дзісне замак з 9 вежамі на высокіх валах уздоўж выспы. У 1882 годзе моцны пажар знішчыў гэтую велічную крэпасць. Ад яе засталіся толькі руіны.

Павятовая лякарня

Пабудаваная крыху больш за 100 гадоў таму, яна лячыла хворых яшчэ пры цары, потым пры польскай і савецкай уладзе, пазней немцы размясцілі тут шпіталь. Пры вызваленні Дзісны, патрапіўшы пад магутны артабстрэл, будынак загарэўся. Пасля вайны яго некалькі разоў спрабавалі аднавіць, але і сёння бальніца захоўвае велічны выгляд руін.

Войны ў Дзісне

Вуліцы Дзісны бачылі сапраўды шмат што. Горад моцна разбуралі войны, - пачынаючы з Паўночнай вайны і Напалеонаўскай, заканчваючы Другой Сусветнай. Да 20 стагоддзя амаль палова яго насельніцтва была габрэйскай, і нядзіўна, што нямецкія акупанты ўтварылі тут гета. Пасля вызвалення ў горадзе не засталося ніводнага габрэя - 3800 чалавек расстралялі ў 1942 годзе.

100-гадовы мост праз Дзісну

Яго лічаць самым «дарослым» аўтамабільным мастом у Беларусі. Драўляны арачны мост стаяў на металічнай і каменнай аснове, пасля вайны пашкоджаную частку замянілі на новую, нямецкую, але ўжо з іншай канструкцыяй. У 2002 годзе мост перажыў капітальны рамонт і атрымаў асфальтавае пакрыццё, праз якое ўсё роўна бачны драўляны насціл.