Параф’янава

Вёска Параф’янава Докшыцкага раёна Віцебскай вобласці

Ў Беларусі ёсць нямала вёсак і мястэчкаў, у якіх захаваліся дзіўныя помнікі архітэктуры і культуры, невядомыя турыстам. Адным з такіх месцаў з'яўляецца невялікая вёсачка Параф’янава, размешчаная ў Докшыцкім раёне Віцебскай вобласці, на беразе ракі Галядза. Яна здабыла вядомасць дзякуючы беласнежнаму касцёлу Панны Марыі.

Старонкі гісторыі вёскі Параф’янава

Нягледзячы на свой невялікі памер і колькасць насельніцтва (усяго некалькі дзясяткаў чалавек), вёска Параф’янава можа пахваліцца багатай гісторыяй. Першыя пісьмовыя згадкі пра вёску можна знайсці ў летапісах 15 стагоддзя.  Гісторыя ж самай вёскі цесна звязана з касцёлам Дзевы Марыі, які і дагэтуль лічыцца галоўнай выбітнасцю Параф’янава. Першы храм, тады яшчэ драўляны, быў пабудаваны тут у 1624 годзе. Звестак пра яго практычна не засталося: свяцілішча было знішчана падчас Руска-польскай вайны (1654—1667). Нягледзячы на тое, што першы касцёл Дзевы Марыі спалілі рускія войскі, яго малюнак захаваўся ў старадаўніх кнігах.

Наступная вяха гісторыі вёскі Параф’янава звязана з другім падзелам Рэчы Паспалітай 1773 года. Па яго выніках вёска стала часткай земляў Расійскай імперыі. Яна ўвесь час змяняла гаспадароў і прыналежала то дынастыі Пшаздзецкіх, то роду Тышкевічаў.

У 1886 годзе тут пражывала ўсяго 45 чалавек, што, зрэшты, не перашкодзіла ўзвесці ў Параф’янава велічны каменны касцёл ужо ў пачатку XX стагоддзя.

Савецкія часы і Вялікая Айчынная вайна

Падчас Вялікай Айчыннай вайны вёска Параф’янава адной з першых была акупавана немцамі – у чэрвені 1941 года. Гістарычныя хронікі таксама фіксіруюць той факт, што першым забітым жыхаром Параф’янава стаў яўрэй Арон Левітан. Пасля ў вёсцы было створана гета, куды сагналі ўсіх яўрэяў не толькі з Параф’янава, але і з навакольных вёсак.

Падчас акупацыі было забіта 600 чалавек. Калі 31 мая 1942 года ў Параф’янава прыйшлі войскі СС, пакінутых ахвяр гета пахавалі жыўцом у яме, якую эсэсаўцы прымусілі іх жа саміх і выкапаць. Толькі невялікая частка яўрэяў Параф’янава пазбегла жудаснай долі. Шматлікія з іх пасля далучыліся да партызанскага руху.
У памяць пра трагедыю ў вёсцы Параф’янава ў 2005 годзе быў усталяваны камень з надпісам на іўрыце, беларускай і англійскай мовах, а таксама апублікаваны спісы загінулых. 

Больш за ўсё пацярпеў храм у пасляваенны час, калі да ўлады прыйшлі Саветы. Зусім малая частка беларускіх храмаў пазбегла сумнай долі, і касцёл Дзевы Марыі не быў выключэннем. Яго зачынілі, у будынку доўгі час размяшчаўся склад. Толькі ў канцы мінулага стагоддзя, у 1988 годзе касцёл ізноў вярнулі вернікам.