Смалевічы

Упершыню згадванне пра горад Смалевічы з'яўляецца ў архіўных крыніцах у сярэдзіне 15 стагоддзя ў грамаце, напісанай літоўскім баярынам, ваяводам Вільняй-Алехнай Судзiмонтавiчам. Лічыцца, што назва горада пайшла ад галоўнай каштоўнасці жыхароў горада - здабычы смалы з драўніны. На цяперашнім гербе Смалевiч намалявана бочка са смалой.

У 1508 годзе Смалявічы - гэта ўжо мястэчка, і яго ад караля Жыгімонта атрымлівае Кастусь Астрожскі, які быў у тыя гады гетманам ВКЛ. Князь Астрожскі пабудаваў у Смалевічах царкву Святога Мікалая. Праз 60 гадоў горадам пачаў кіраваць Барысаўскi стараста, гетман ВКЛ Хрыстафор Радзівіл. Пазней горад быў ва ўладанне Вітгенштэйнаў і Гогенлоэ.

У Смалевiч было ўдалае геаграфічнае становішча, гэта дало магчымасці гораду паспяхова развіваць гандаль і рамесніцтва ў другой палове 16 стагоддзя. У пачатку 17 стагоддзя тут налічвалася каля тысячы гараджан і 120 двароў. Горад моцна пацярпеў падчас руска-польскай вайны (1654-1667). Значныя страты гораду ў 18 стагоддзі нанеслі і швецкія войскі падчас Паўночнай вайны (1700-1721). Як і большасць земель сучаснай Беларусі, пасля другога падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 годзе Смалевічы перайшлі да Расійскай Імперыі, з 95-га годы гэтага ж стагоддзя яны ўзначальвалі воласць Барысаўскага павета.

У 1863-м тут пры земстве адкрыла свае дзверы народная вучэльня, функцыянавалі паштова-тэлеграфнае аддзяленне, бровар і гамарня, была наладжана вытворчасць адзежы і абутку. У 1871 годзе будавалася чыгунка Брэст-Масква, яна праходзіла і праз Смалевічы. Адкрыццё станцыі, якая звалася "Вiтгенштэйнаўскай", паслужыла яшчэ большаму развіццю прамысловых галін.

У 1924 годзе горад стаў раённым цэнтрам. З 1938 лічыўся мястэчкам гарадскога тыпу.

У Другую Сусветную вайну горад быў заняты нямецкімі войскамі адразу ж пасля аб'явы вайны - у чэрвені 41-га. Савецкія войскі вызвалілі горад ад захопнікаў толькі ў ліпені 44-га. Вядома, што акупанты стварылі ў Смалевічах гета, з якога не вярнулася парадку 3000 чалавек. Апроч гэтага, у горадзе загінула яшчэ 2000 жыхароў.

Пасля вайны жыхары горада аднаўляюць пацярпелыя прадпрыемствы, у гэты ж час будуюцца новыя - завод па вытворчасці хлеба, майстэрні машынна-трактарных станцый, завод смалакурэння, торфапрадпрыемства і завод тарфянога машынабудавання, бройлерная птушкафабрыка. Адкрылася ўласная дзяржаўная раённая электрастанцыя.

Пасля разрухі хаты і жылыя кварталы Смалевiч прыйшлося аднаўляць практычна з нуля. Сапраўды гэтак жа нанова будавалі школы і дзіцячыя сады, бальніцы і крамы, адміністрацыйныя будынкі.

У сакавіку 68-га Смалевічам вяртаюць статус горада з насельніцтвам у дзевяць з паловай тысяч жыхароў.

Горад размясціўся на рацэ Плісе ў 35 кіламетрах ад сталіцы Беларусі і з 2010 года лічыцца горадам-спадарожнікам Менска. Па стане на 2014 год, у Смалевічах пражывала звыш за 14 тысяч чалавек.

Мабыць, галоўная славутасць раёна - Курган Славы, які знаходзіцца на 21-м кіламетры аўтамагістралі Мiнск-Масква. Знакавымі лічацца і Дабравешчанскі манастыр у Лядах (18 стагоддзе), царква ў вёсцы Забалоцце (19 стагоддзе), вадзяны млын у вёсцы Высокае і Георгіеўская царква (пачатак 20 стагоддзя).

У Смалевіцкім раёне здабываюць торф, будаўнічыя пяскі, пяшчана-жвіровы матэрыял.