Жалудак

Жалудок - пасёлак гарадскога тыпу ў Шчучынскім раёне Гродзенскай вобласці. Колькасць насельніцтва складае прыкладна 1017 чалавек. Назва пасёлка Жалудок (маленькі жолуд) адбылося ад назвы мясцовай ракі Жалудянкі - правага прытоку Нёмана. Берага Жалудянкі былі абсыпаныя жалудамі дубраў.

Упершыню Жалудок быў згаданы ў летапісах у канцы 14 стагоддзя. А ў 1490 годзе вялікі князь літоўскі Казімір пабудаваў у Жалудке першы касцёл, які быў выкананы з дрэва. На працягу 16 стагоддзя бліжэйшыя дзяржаўныя землі перадаваліся, а потым і ўспадкоўваліся мясцовай шляхтай. Жалудок уваходзіў у склад маёнткаў розных дынастый. Да 1690 годзе, налічваў 226 дамоў і быў найбуйнейшым з шляхецкіх уладанняў беларускага Понёмання. Але частая змена ўладальнікаў працягваецца і далей, што дрэнна адбівалася на развіцці мястэчка.

У 18 стагоддзі Жалудок стаў уласнасцю роду Тызенгаўзаў, якія валодалі ім каля двухсот гадоў. У 1854 годзе ў маёнтку быў узведзены цудоўны касцёл з каменя ў стылі позняга класіцызму. Ён захаваўся і зараз, раней быў выдатна адрэстаўраваны. Касцёл Ушэсця Дзевы Марыі з'яўляецца значнай славутасцю Жалудка.

Да пачатку 20 стагоддзя памешчыкі жылі ў аднапавярховым доме, які быў занадта цесны для іх. Таму ў 1907 году князь Людвіг (сын Уладзіміра Святаполк-Чацвярцінскага) прыняў рашэнне аб будаўніцтве выключнага палаца. Галоўным архітэктарам сядзібы Святаполк-Чацвярцінскіх быў модны па тых часах польска-італьянскі прафесіянал Уладзіслаў Марконі. Архітэктар пры стварэнні гэтага шэдэўра змяшаў некалькі стыляў. Палац у стылі неабарока, флігель падобны на маленькі замак з часоў сярэднявечча з складнікамі мадэрна. Прыемную карціну дапаўняе неагатычная капліца, млын і гамарня, карэтны і стайня, свіран і шынок (піцейную ўстанову або карчма) пры ўездзе. Гаспадарчыя пабудовы былі выкананы з каменя.

Палац уяўляе самы вялікі двухпавярховы асабняк з мноствам вокан і велізарнымі арыгінальнымі дзвярыма. Адкрыўшы дзверы, можна ўбачыць прыцемнены пярэдні пакой і светлую залу наперадзе з велізарнай масіўнай цэнтральнай лесвіцай на другі паверх. Здаецца, што разьбяныя парэнчы памятаюць усіх, хто іх датычыўся: князёў, ваенных, сучасных людзей. У кожным крыле палаца ёсць дадатковая лесвіца некалькі прасцей цэнтральнай. Усе пакоі з вельмі высокімі столямі і вялізнымі двухстворкавымі дзвярыма тых часоў. Калідоры зараз пустыя, а ўвесь дом прасякнуты гісторыяй.

Усе будынкі сядзібы звязвае рэгулярны (французскі) парк, які складаецца з шматвяковых дрэў і хмызнякоў. Дарожка паміж дрэвамі выбрукавана брукам. У 2014 годзе сядзіба Святаполк-Чацвярцінскіх стала прыватнай уласнасцю. Пачаліся рэстаўрацыйныя работы, узгодненыя з Мiнiстэрствам Культуры Рэспублікі Беларусь.

Той, хто аднойчы пабывае ў гарадскім пасёлку Жалудок, назаўжды захавае ў сваёй памяці прыемныя ўражанні ад грандыёзнасці будынкаў уладанняў Святаполк-Чацвярскіх і пяшчотнай непадробнай прыгажосці французскага парку палацавай тэрыторыі.