Галоўчыцы

Экскурсія па Галоўчыцам

На 196-м кіламетры ад абласнога цэнтра, у 25 кіламетрах ад чыгуначнай станцыі Ельск вы знойдзеце Галоўчыцы - невялікую вёску, у якой сёння жыве нямнога больш за 400 чалавек.

Галоўчыцы адносяцца да Нараўлянскага раёна Гомельскай вобласці. Вёска з'яўляецца цэнтрам Галоўчыцкага сельскага савета. Паводле пісьмовых крыніц, пра гэты населены пункт упершыню стала вядома ў 18-м стагоддзі. Тады вёска ўваходзіла ў склад Рэчыцкага павета Мінскага ваяводства ВКЛ і была цэнтрам стараства, у якое ў сярэдзіне 60-х гадоў уваходзіла яшчэ 3 вёскі. За ўдзел у паўстанні 1730-1731 гадоў шляхцічаў Аскераў пазбавілі іх маёнткаў. І ў 1793 году пасля апошняга падзела Рэчы Паспалітай Галоўчыцы тэрытарыяльна адыходзяць да Расійскай імперыі і трапляюць пад уладу генерала Сіверса. Той у 1825 годзе прадае іх Гарватаву.

Сядзіба Гарватаў заслугоўвае асобнай увагі

Гэта месца вельмі вылучаецца на фоне звычайных жылых хат, і яно сапраўды спадабаецца гісторыкам і аматарам дарэвалюцыйных пабудоў. У 19 стагоддзі новы гаспадар Галоўчыц Гарватаў перабудоўвае маёнтак. Па яго распараджэнні старая драўляная хата, пабудаваная калісьці ва ўсіх традыцыях класіцызму, была знесена, а на яе месцы вырасла каменная сядзіба ў 2 паверхі. У толькі што пабудаванай хаце быў «ружовы» салон для прыёма гасцей, «біскупская зала», більярдная і бібліятэка ў некалькі тысяч тамоў.

Інтэр’ер сядзібы па тых часах таксама лічыўся раскошным: каміны з чырвонага і шэрага мармуру, разьбяная, аздобленая золатам балюстрада лесвіцы, пазалочаныя і бронзавыя рамы люстэркаў. Гарватавы захоўвалі вытанчаныя хрустальныя і фарфоравыя сервізы, мелася багатая калекцыя карцін.

На прысядзібных землях гаспадары разбілі прастакутны парк плошчай на 20 дзесяцін. Дваранская сям'я з вялікім трапятаннем ставілася да прыгажосці прыроды і гарманічнага ўладкавання маёнтка, таму на ўчастку былі высаджаны газоны, пад вокнамі хаты - кветнікі і кусты экзатычных раслін, а ў самым парку было некалькі сажалак з выспамі. Апошнія захаваліся і да нашых дзён разам з будынкам сядзібы.

Дарэчы, Гарватаў арганізаваў у вёсцы бровар, на якім працавала 14 сялян. У Галоўчыцах працавалі тры крамы і карчма. У пачатку дваццатага стагоддзя - конны і спіртаачышчальны заводы. За час кіравання Гарватавых каля вёскі з'явілася больш 80 гектараў садоў.

Галоўчыцы да Кастрычніцкай рэвалюцыі і ў гады Другой Сусветнай вайны

З 1908 тэрыторыя Галоўчыцы лічыцца тэрыторыяй Нараўлянскай воласці Рэчыцкага павета Мінскай губерні. Нямнога пазней тут упершыню адкрываецца пачатковая школа. Затым адбываюцца выступы сялян супраць гаспадара. У 30-м году школа становіцца «сямігодкай», у вёсцы з'яўляюцца калгасы, тры кузні і шорная майстэрня. З 1934 года Нараўлянскі раён, а разам з ім і Галоўчыцы, лічыцца Гомельскай вобласцю.

У гады Вялікай Айчыннай вайны тут дзейнічалі тры падпольныя групы. Вызвалілі вёску 28 лістапада 1943, з фронта не вярнуліся 135 жыхароў.

Практычна адразу пасля заканчэння вайны ў вёсцы наладзілі работу цагельні, крыху пазней адкрылася лясніцтва, швейная і шавецкая майстэрні, аднавілася навучанне дзяцей у сярэдняй школе, з'явілася санаторна-лясная школа, дзіцячыя яслі-сад, Дом культуры, аптэка і ветэрынарны пункт, пачалі дзейнічаць аддзяленне сувязі і пяць крам.