Старые Пескі

Старыя Пяскі - вёска ў Бярозаўскім раёне Брэсцкай вобласці, якая на сучасных картах пазначаецца як Новыя Пяскі. У ёй можна ўбачыць адразу некалькі помнікаў старажытнай архітэктуры: сядзібна-паркавы комплекс, які належаў шляхецкаму роду Пуслоўскіх і з'яўляўся іх галоўнай рэзідэнцыяй на працягу чатырохсот гадоў; царкву Святой Тройцы (1827 г.); будынак бровара канца XIX стагоддзя.

Гістарычная даведка

Вёска Старыя Пяскі вядома з 1503 года, яе гісторыя налічвае вось ужо больш за пяцьсот год. У той час згодна з прывілеем караля Аляксандра яна перайшла пад уладу Зміцера Кіяніна. Праз пасаг вёска перайшла да Якуба Пуслоўскага, які насіў тытул "каралеўскага авёснага" (адмысловая пасада, на якую прызначаўся адказны за фураж для стайняў самога караля). Старыя Пяскі сталі вядомыя пры ўнуку Якуба Пуслоўскага Казіміра, які і стаў ініцыятарам будаўніцтва сядзібы. Аднак у 1843 годзе падчас гатавання традыцыйнага літоўскага крупніку (гарачага алкагольнага напоя, які складаўся з гарэлкі і вострых прыправаў) па віне прыслугі адбыўся пажар, і арыгінальны палац згарэў дашчэнту. Палац, які дайшоў да нашых дзён - гэта перабудаваная ў жылое памяшканне стайня.

Сын Казіміра загінуў у юным узросце пры загадкавых абставінах, адпраўляючыся на ваенную службу. У яго засталося двое сыноў, але маёнтак і вёска перайшлі пад уладу брата Казіміра Францішка Пуслоўскага.

Францішак Пуслоўскі, жадаючы вярнуць радавому маёнтку былую раскошу, заснаваў пейзажны парк, які захаваўся толькі фрагментарна, і планаваў пачаць будаўніцтва новага палаца. Аднак яго нашчадкі ініцыятыву не падтрымалі. Рэзідэнцыя роду была перанесена ў Альберцін. Апошнім гаспадаром Старых Пяскоў і маёнтка да 1939 года быў Уладзіслаў Пуслоўскі, аднак ён увесь час жыў у Альберціне.

Гістарычныя помнікі, змешчаныя ў вёсцы Старыя Пяскі

Нягледзячы на тое, што палац не захаваўся ў першапачатковым выглядзе, Старыя Пяскі варта наведаць ужо дзеля таго, каб палюбавацца на рамантычныя ўязныя вароты. Вежы-вароты дзівяць прыгажосцю неагатычнага дэкору, які захаваўся скрозь стагоддзі. Гэта байніцы, нішы, аб'ёмныя крыжы. Лепш за ўсё захавалася паўночная брама, пабудаваная ў сярэдзіне XIX стагоддзя. Заходняя брама мае больш сціплы выгляд, у адрозненне ад паўночнай брамы яе не ўпрыгожваюць вежы. У свой час архітэктурны помнік выкарыстоўваўся ў якасці крамы, праезд у выглядзе аркі быў замураваны, і цяпер, на жаль, будынак знаходзіцца ў руінах. Аднак, нават нягледзячы на некаторае запусценне, заходняя брама таксама дзівіць багатым неагатычным дэкорам.

Шматлікія выгляды рэдкіх раслін, пасаджаных асабіста Францішкам Пуслоўскім у парку, не захаваліся. Аднак і цяпер тут можна сустрэць нетыповыя для Беларусі экзатычныя пароды дрэў: дуб чырвоны, клён серабрысты, ясень пенсільванскі, пасаджаны пазней.

На тэрыторыі Старых Пяскоў знаходзіцца старадаўняя драўляная Свята-Траецкая царква. Яна была пабудавана ў 1827 годзе пры сумесных намаганнях шляхціча Пуслоўскага і вернікаў замест згарэлай у гэтым жа годзе царквы. Гэта царква не пацярпела падчас вялікіх войн  XX стагоддзя. Яна характэрна яшчэ і тым, што ніколі не зачынялася, і ў ёй праводзіліся  набажэнствы нават у той час, калі да ўлады прыйшла саветы.

Сама сядзіба ўяўляе сабой аднапавярховы будынак з чатырохкалонным порцікам у цэнтры. Такая планоўка з'яўлялася тыповай для часу, калі быў узведзены будынак. Сядзіба, якая першапачаткова стваралася ў рамантычным стылі, цяпер знаходзіцца ў запусценні, а яе кампазіцыя парушана. Аднак пры гэтым яна з'яўляецца каштоўнай архітэктурнай спадчынай і важным турыстычным аб'ектам.