Будынак гарбарнага завода ў Мінску

Узвядзенне будынка гарбарнага завода ў Мінску прыйшлося на 1895 год. Аднак першапачаткова ў сценах пабудовы быў не завод, а ўсяго толькі гарбарныя майстэрні, якія належалі пяці прадпрымальнікам: Рубіну, Сальмону, Гольтбергу, Дзену і Імпроту. Кастрычніцкая рэвалюцыя прывяла да кіравання краінай бальшавікоў, якія канфіскавалі майстэрні і будынак у законных уладальнікаў. Майстэрні паслужылі базай для стварэння прафесійна-тэхнічнай школы кажэўнікаў і яшчэ чатырох дзяржаўных прадпрыемстваў. Заводам з’явіўшаеся мерапрыемства было складана назваць: не было дастатковай колькасці станкоў і электрычнасці. Вентыляцыя і каналізацыя былі выведзеныя з ладу, сцёкавыя вады адводзіліся ў выкапаны ў двары калодзеж.

Становішча палепшылася толькі праз 10 гадоў, калі ў 1927 годзе ў будынку па вуліцы Кастрычніцкай з'явілася зала са станкамі, база скураной сыравіны і хромавая вытворчасць. Так быў пакладзены пачатак існавання завода «Бальшавік», які заняў будынак па адрасе Кастрычніцкая, 19. У 1929 годзе завод атрымаў ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга. У 1933 годзе завод наведаў адзін з галоўных палітычных дзеячаў СССР М. І. Калінін.

Завод «Бальшавік» развіваўся ўдарнымі тэмпамі. Толькі ў гады вайны абароты вытворчасці значна ўпалі і ў памяшканні завода збіраліся групы падпольшчыкаў, аб чым сведчыць мемарыяльная дошка, устаноўленая на сцяне будынка. Аднак ужо ў 1944 годзе вытворчасць у сценах памяшкання гарбарнага завода зноў было запушчана ў полную моц. Праз тры дзясятка гадоў паўстала неабходнасць у двух філіялах, якія размясціліся ў вёсцы Смілавічы і Гатава, у апошнюю з якіх у 1988 годзе была перанесена асноўная вытворчасць, якая знаходзілася ў Мінску. У наш час Адкрытае акцыянернае таварыства «Мінскае вытворчае гарбарнае аб'яднанне», у якое быў ператвораны «Бальшавік» у 1992 годзе, выпускае скуру для галантарэі, абутку і мэблі.

Галоўны будынак гарбарнага завода мае асіметрычную кампазіцыю фасада. Цэнтральная частка выдзелена ацікавай(афінскай сцяной ступенчатай формы. Сцяна падзелена лучковымі вокнамі з шырокімі лапаткамі паміж імі. Корпус аб'яднаны з аднапавярховым будынкам прахадной. Усе дэкаратыўныя элементы пафарбаваны ў белы колер і вылучаюцца на фоне атынкаванай чырвонай цэглы. Да гэтага корпуса прылягае адміністрацыйная двухпавярховая пабудова. Лесвічная клетка з вертыкальным шкленнем прымыкае да асноўнай часткі будынка, фасад якога строга падзелены лапаткамі, размешчанымі паміж аконных праёмаў.

У цяперашні час будынак былога гарбарнага завода аддадзена пад арэнду. Яго займаюць офісы і кафэ. Вядуцца перамовы з мясцовымі ўладамі аб перабудове памяшкання пад трохзоркавую гасцініцу. Аднак, па ўсёй, бачнасці, гэты праект не будзе ажыццёўлены з-за жорсткіх крытэрыяў архітэктурна-горадабудаўнічай камісіі – гістарычная забудова вуліцы Кастрычніцкая выключае наяўнасць шматпавярховых будынкаў у яе межах.

Багатая гісторыя і ўражлівая архітэктура будынка гарбарнага завода ў Мінску робіць гэта месца вельмі прывабным для турыстаў. Штогод многія турыстычныя групы наведваюць адзін з помнікаў гістарычнай забудовы XIX стагоддзя беларускай сталіцы.