Што можа быць больш зачаравальным і атмасферным, чым руіны старажытных пабудоў, асабліва, калі многія з іх маюць багатую і цікавую гісторыю? Сваім непаўторным настроем, унікальнай атмасферай захаваных таямніц і загадак мінулых стагоддзяў, і багатай легендамі, і паданнямі гісторыяй знакаміты не толькі на ўсю Магілёўскую вобласць, але і на ўсю Беларусь Быхаўскі маёнтак. На жаль, гэты палацава-паркавы ансамбль сёння існуе толькі ў выглядзе руін, аднак усё ж мае вялікі турыстычны патэнцыял.

Маёнтак Хадкевічаў і Сапегаў уяўляе сабой яскравы помнік архітэктуры XVI-XVII стагоддзяў. Ва ўсе часы, з канца XIV стагоддзя, горад Быхаў выдзяляўся сярод другіх беларускіх гарадоў сваёй значнасцю ў ваенна-стратэгічных адносінах: заўсёды гэта месца служыла прыкладам горада-крэпасці. Менавіта таму і маёнтак будаваўся – замацаваць гарадскую мяжу, каб можна было дольш мець магчымасць стрымліваць націск ворагаў. І, варта адзначыць, падобная задумка была вельмі эфектыўнай.

У 1590 годзе знакаміты літоўскі гетман Ян Караль Хадкевіч атрымлівае дазваленне на ўзвядзенне комплекса замкавых умацаванняў, менавіта з таго моманту і пачынаецца будаўніцтва абарончай сістэмы. Дарэчы, увесь палацава-паркавы комплекс будаваўся на працягу амаль трыццаці год, аднак гэта было варта таго, паколькі маёнтак у Быхаве ўвайшоў у лік самых непрыступных і масіўных абарончых збудаванняў у Беларусі. Ён размяшчаўся на самым высокім беразе Дняпра, а з усіх бакоў яго акружаў глыбокі роў.

Пры ўзвядзенні пабудовы ў маёнтка змянілася два ўладальнікі. Пачаў работы Ян Караль Хадкевіч, а вось ужо працягваць іх прыйшлося Льву Сапегу, які стаў паўнапраўным гаспадаром гэтай зямлі ў 1621 годзе. Ён, дарэчы, істотна змяніў знешні выгляд першапачатковага праекта комплекса: дадаў бастыёны не толькі на тэрыторыі маёнтка, але і ва ўсім Быхаве. Менавіта за лік такіх традыцыйных умацаванняў горад яшчэ некалькі стагоддзяў заставаўся непрыступным, яго не маглі знішчыць ні набегі казакоў, ні атакі рускіх войскаў.

Праз сто гадоў маёнтак перажыў значную перабудову. У канцы XVIII стагоддзя маёнтак выглядаў як будынак, перабудаваны ў стылі барока і рэнесанса. Палац мае анфіладную планіроўку: узаемазвязаныя памяшканні размяшчаюцца адзін за адным паслядоўным чынам з размешчанымі на адной асі дзвярамі. Увесь комплекс быў прадстаўлены двухпавярхоўным шыкоўным палацам, вежкай з гадзіннікавым механізмам і групай гаспадарчых пабудоў. Паблізу маёнтка размяшчаліся казарменныя карпусы з наяўнасцю васьмігранных вуглавых вежак. У выніку, уся архітэктурная кампазіцыя мела форму няправільнага чатырохвугольніка.

У галоўным будынку знаходзілася некалькі парадных залаў і пакоі для гаспадарчых патрэб, праз іх госці пападалі ў галерэю. На другім паверсе ў асобных памяшканнях жылі ўладары маёнтка. Аднак, на вялікі жаль, сёння ад некалі шыкоўнага і багатага палаца захаваліся толькі руіны. У 2004 годзе моцны пажар знішчыў астаткі дома Сапегаў.

Зараз Быхаў, які ў Сярэжнявеччы лічыўся буйным гандлёвым і культурным цэнтрам – невялікі гарадок. Аднак рэшткі каменнай пабудовы, што некалі так надзейна абаранялі горад, і сёння лічацца нацыянальным здабыткам і прывабліваюць турыстаў, якія абралі адпачынак на Беларусі.