Млыны – гэта такія пабудовы, якія, бадай што, найбольш рэдка захоўваюцца на працягу стагоддзяў. І справа не толькі ў асаблівасцях эксплуатацыі. Ужо ў XX стагоддзі яны пачалі страчваць сваю практычнасць, бо з'явілася магчымасць будаўніцтва больш эфектыўных электрастанцый. І вядома, што пустыя млыны рэдка можна было пераабсталяваць пад іншыя памяшканні, таму яны альбо руйнаваліся часам, альбо спецыяльна зносіліся пад будаванне больш сучасных будынкаў. На шчасце, маюцца і выключэнні. Гаворка ідзе пра млын, якi знаёмы ўсім, хто  жыве ў Оршы ці хаця б раз наведваў гэты горад.

Удалае будаўніцтва

Аршанскi вадзяны млын быў пабудаваны яшчэ ў XVIII стагоддзі, хоць сучасны будынак з чырвонай цэглы з'явіўся толькі ў 1902 годзе. Цікава, што з самага пачатку вакол гэтага млына хадзілі даволі цікавыя чуткі. Справа ў тым, што ва ўсім Аршанскім раёне, ды і, мабыць, нават ва ўсёй Магілёўскай губерні ў свой час нельга было знайсці больш эфектыўнага і рэнтабельнага прадпрыемства. Сярод забабонных гараджан даволі хутка распаўсюдзіліся чуткі пра тое, што пры ўкладцы млына падмурак быў акроплены крывёй. Яшчэ больш прымхлівыя работнікі і кіраўнікі прадпрыемства пасля гэтага сталі штогод на свята заступніка ўсіх млынароў (Дзень Святога Марціна) калоць гусака на коле.

Сучасны будынак уяўляе сабой сапраўдны ўзор прамысловай архітэктуры XX стагоддзя. Тут спалучаюцца прастата і практычнасць, пры гэтым забудоўшчыкі не абышлі ўвагай і эстэтычны бок пытання. Так, погляды многіх знаўцаў прыцягвае дэкаратыўнае круглае акно пад дахам млына, па баках ад якога размяшчаюцца лічбы даты будаўніцтва (1902).

Музейнае жыццё 

Цалкам верагодна, што будынак былога млына не прыйшоў у заняпад, а захаваўся да нашых дзён шмат у чым дзякуючы планам адкрыцця тут 23 чэрвеня 1995 года Аршанскага этнаграфічнага музея з аднайменнай назвай «Млын». Гэтаму папярэднічала правядзенне сур'ёзных аднаўленчых работ у рамках праекта «Адраджэнне», які заняў амаль чатыры гады.

Экспанаты музея размяшчаюцца на трох паверхах будынка. Тут вы можаце ўбачыць і прадметы побыту жыхароў Оршы і бліжэйшых раёнаў на працягу многіх стагоддзяў, і прылады працы, асабліва якія тычацца перыяду XIX стагоддзя, і льняныя і керамічныя вырабы. Словам, усё тое, што фармавала унікальную культуру і побыт беларусаў гэтай частцы краіны на працягу стагоддзяў.

Акрамя пастаяннай выставы, нярэдка ў сценах музея «Млын» можна сустрэць займальныя часовыя экспазіцыі. Зрэшты, нават сам будынак былога вадзянога млына, якi захаваўся да нашых дзён, ўяўляе сабой сапраўдны гідраўлічны помнік, які ведаюць і якім ганарацца ўсе аршанцы. Адметна і яго сучаснае размяшчэнне - у самым цэнтры горада.

На шчасце, для наведвання гэтага цікавага месца досыць прыняць удзел у адной з экскурсійных праграм, якiя арганізуюцца ў Оршы, у межах якіх вы зможаце ўбачыць прысвечаны Вялікай Айчыннай вайне мемарыяльны комплекс «Кацюша», а таксама будынак з не менш цікавай гісторыяй - чыгуначны вакзал горада Оршы .