Валун Даждбога ў вёсцы Крамянец

У Лагойскім раёне ў вёсцы Крамянец існуе незвычайнае прыродная з'ява, якую многія навукоўцы прапануюць аб'явіць прыродным і культурным запаведнікам. Дарэчы, вёска Камянец атрымала сваю назву дзякуючы вялікай колькасці крэмнію на бліжэйшых палях. Раней у гэтых месцах здабывалі мел, які ішоў на продаж за мяжу. І вось у 600 метрах ад вёскі ляжыць камень, які мясцовыя жыхары лічаць асаблівым і нават унікальным у сваім родзе.

Навукоўцы называюць з'яву, звязаную з пашанай валуну, народным хрысціянствам. А заключаецца яно ў тым, што ўжо на працягу ні адной сотні гадоў людзі моляцца на гэты камень, пакідаюць побач з ім дары, надзяляюць камень легендамі і паданнямі, а таксама шануюць яго як самую сапраўдную святыню.

На Вялікдзень людзі нясуць да каменя фарбаваныя яйкі і велікодныя пірагі, на Тройцу ля каменя поўна зялёных галінак, а на свята Івана Купалы дзяўчыны пакідаюць каля каменя вяночкі. Так, на кожнае рэлігійнае свята сюды прыносяць людзі якія-небудзь дары. Гэты валун - самая сапраўдная мясцовая славутасць. Грыбнікі ідуць у лес - абавязкова просяць поспеху каля каменя, але і частка сабраных дароў не забываюць пакінуць. Моладзь таксама не забывае пра камень: на другі дзень вяселля або на дзень нараджэнне часцяком мясцовыя маладыя людзі адорваюць валун.

Паверхня каменя складаецца з 5 лунак, дажджавая вада з якіх лічыцца лячэбнай. Раней гэты валун называлі Дажбогаў, паколькі ў часы засушлівым надвор'я мясцовыя жыхары прыходзілі да валуну, злёгку прыўзнімалі яго і ставілі пад яго калы. На наступны дзень абавязкова ішоў дождж. Калі ж мясцовым жыхарам дажджу было дастаткова, калы з валуна вымалі. Аднак цяпер назва Дажбогаў ужо забыта.

У 2014 годзе камень быў узяты пад ахову дзяржавы, а традыцыя пакланяцца валуну стала нематэрыяльнай культурнай спадчынай нашай дзяржавы. У канцы 20 стагоддзя ў Камянец было арганізавана ні адна экспедыцыя. Падчас адной з іх беларускі археолаг Эдвард Зайкоўскі прапанаваў называць гэта месца як Крамянецкае свяцілішча.

Па расказах мясцовых жыхароў, камень нельга выносіць з яго месца. Адно паданне распавядае, што аднойчы Пан з суседняй вёскі вырашыў узяць валун у якасці часткі падмурка для свайго будучага дома. Аднак якое было яго расчараванне, калі неўзабаве пасля заканчэння будаўніцтва, дом стаў гніць, а камень «плакаць». Тады пану прысніўся сон, дзе валун прасіў вярнуць яго на месца. І паспяшаўся Пан хутчэй выканаць жаданне магічнага валуна.

Побач з валуном калісьці даўно быў і калодзеж, вада ў якім лічылася таксама лячэбнай. Аднак пасля вайны калодзеж забілі зброяй, вады ў ім больш не было. Раней ля каменя было пабудавана невялікае агароджа, праўда, цяпер усё ўжо зарасло хмызняком.

Зараз у вёску Камянец у Лагойскім раёне за гаючай вадой, якая лечыць хваробы вачэй і якую можна прыкладваць да хворых месцаў, прыязджаюць паломнікі з усёй Беларусі. Праўда ці не, але мясцовыя жыхары з вуснаў у вусны ўжо на працягу ні аднаго пакалення перадаюць дзіўныя і непаўторныя выпадкі вылячэння арганізма чалавека дзякуючы менавіта дажджавой вадзе з валуна Дажбога.