Успенскі сабор у Віцебску

Успенскі сабор, размешчаны ў беларускім горадзе Віцебску – сапраўды ўнікальнае культавае збудаванне. Першая дакументальна вядомая пабудова, што знаходзілася тут больш за шасцьсот гадоў таму, на жаль, не ацалела. Аднак намаганнямі вернікаў і неабыякавых да гістарычнай спадчыны людзей ён быў адноўлены па ўзоры старажытнага храма. Цяпер Успенскі сабор прыцягвае велізарную колькасць турыстаў, якія часта прыязджаюць у Віцебск толькі дзеля гэтай святыні.

Старонкі гісторыі

Археолагі выносяць здагадку, што на месцы храма даўным-даўно, яшчэ ў XII стагоддзі, знаходзілася паганскае капішча. Гэта гіпотэза звязана з тым, што раней гара, на якой размяшчаецца свяцілішча, звалася Лысай. А, як вядома, Лысая гара – фальклорны тэрмін, месца збору ведзьмаў на шабаш. Акрамя таго, падчас раскопак тут былі знойдзены рытуальныя прадметы, паходжанне якіх датуецца XI-XIII стагоддзямі: сякера з нанесенымі на яго магічнымі знакамі, астрагал і іншыя.

З прыходам хрысціянства на Віцебшчыну тут быў пабудаваны драўляны храм, асвячоны імем Найсвятой Багародзіцы. Адбылося гэта яшчэ ў далёкім 1406 годзе.

За час свайго доўгага існавання царква не раз згарала і аднаўлялася. Аднак не толькі стыхійныя бедствы шкодзілі святому месцу. Неаднаразова сцены царквы служылі будматэрыялам для мясцовых жыхароў: яны то разбіралі яе, задавальняючы ўласныя патрэбы, то адбудоўвалі нанова. Гістарычныя перыпетыі, узрост талерантнасці і верацерпнасці нават зрабілі першы праваслаўны храм уніяцкім.

Пераломным для храма стаў 1722 год, калі ён згарэў канчаткова, пасля чаго месца пуставала цэлых дваццаць гадоў. У 1743 тут зноў разгарнуліся будаўнічыя працы, што зацягнуліся да 1785 года. Яшчэ чатырнаццаць гадоў храм належаў уніятам, а ў 1799 годзе гістарычная справядлівасць была адноўлена: указам імператара Паўла I ён вярнуўся ва ўлонне праваслаўнай царквы. Храм неаднаразова перабудоўваўся, таму і набыў рысы і барока, і класіцызму.

Французы ўладкоўвалі ў яго сценах лазарэт, у выніку чаго пасля 1812 года зніклі многія храмавыя рэліквіі. Не абыйшло яго бокам і рэвалюцыйнае ліхалецце: у 1917 годзе храм быў зачынены. А ў 1936 годзе ён і зусім перастаў існаваць: унікальнае збудаванне падарвалі…

З 1949 па 1980-ыя гады на яго месцы стаяў цэх завода заточных станкоў, які пасля знеслі.

Успенскі кафедральны сабор у нашы дні

Праект па аднаўленні архітэктурнага помніка выношваўся доўга і карпатліва. У 1990 годзе ён быў заяўлены, але толькі праз дзесяцігоддзе пачалася яго рэалізацыя. Яшчэ праз дзесяць гадоў храм быў асвячоны і пачаў прымаць вернікаў.

Чым жа так характэрны віцебскі сабор? Напрыклад, тым, што ў ім усталяваны самы вялікі звон, што існуе ў Беларусі – вагой у 5200 кілаграм! Акрамя таго, існуе легенда пра існаванне падземнага тунэля, што размяшчаецца пад Заходняй Дзвіной і мае вялікія памеры: сталы чалавек можа прайсці па ім, не згінаючыся.

Вам абавязкова прыйдзецца па душы гэта архітэктурная жамчужына, размешчаная ў Віцебску!