Сядзіба Тышкевічаў у Лагойску

Недалёка ад Мінска ёсць невялікі горад Лагойск, дзе часткова захаваўся некалі вельмі вядомы палац Тышкевічаў. Гэтая гістарычная пабудова лічыцца ўвасабленнем архітэктурнага стылю позняга класіцызму. На жаль, практычна ўвесь палац і гаспадарчыя пабудовы, што ўваходзілі ў склад комплекса, былі знішчаны ў канцы Другой сусветнай вайны. Зараз тут можна ўбачыць толькі руіны, якія засталіся ад сцяны бакавога крыла, і некаторыя фрагменты парку. Каб цалкам прадставіць, як выглядаў палац у часы свайго росквіту, варта звярнуцца да гістарычных звестак.

У XVIII стагоддзі ў Лагойску знаходзіўся кірмаш, некалькі вуліц і прадмесце. Тут пражывалі ў асноўным людзі рабочых прафесій: кавалі, мельнікі, пекары, слесары і г.д. Каля ракі Гайна стаяў базіліянскі манастыр, касцёл Святога Казіміра, некалькі драўляных цэркваў і сінагога. Прадстаўнікі старажытнага шляхецкага роду Тышкевічаў завалодалі мясцовымі землямі яшчэ ў пачатку XVI стагоддзя. Дарэчы, Лагойск - адно з нямногіх месцаў у Беларусі, дзе ў XVIII стагоддзі існавала музычная школа.

У пачатку XVI стагоддзя аблічча Лагойска пачынае мяняцца за кошт таго, што паўнапраўным уладальнікам гэтага мястэчка становіцца граф Пій Феліцыянавіч Тышкевіч. У 1815 годзе недалёка ад ракі граф узвёў вялікі каменны двухпавярховы палац на месцы руін старога замка. Якім велічным і прыгожым быў палац зараз можна толькі ўявіць, дзякуючы малюнкам беларускага мастака Напалеона Орды.

Будынак пабудавалі на высокім цокальным мануменце прамавугольнай формы. Будынак палаца быў некалькі незвычайным: цэнтральная частка была двухпавярховая, а дзве бакавыя складаліся з аднаго паверху. У двары дома размяшчаліся гаспадарчыя пабудовы: кухня, лядоўня, стайня. Палац акружаў маляўнічы парк. З боку парка ў доме можна было ўбачыць эркер, які складаўся з шасці калон у форме паўкола і з наяўнасцю закругленага атыка. Тут жа размяшчалася тэраса з невялікімі спускамі, дзе так любілі любавацца маляўнічымі краявідамі Тышкевічы.

Унутранае ўбранне палаца было падабрана і прадумана да дробязяў. У дзвюх велізарных залах выстаўляліся рарытэтныя рэчы з багатых калекцый графаў. Інтэр'ер быў прадстаўлены мастацкім афармленнем у стылі ампір. Пад самім палацам размяшчаліся вялікія падвальныя памяшканні, якія, дарэчы, і цяпер можна пагледзець пад руінамі будынка. Зала-сталовая была ўпрыгожана фамільнымі партрэтамі Тышкевічаў: тут ганарліва красаваліся гетманы, біскупы і архімандрыты.

У першай палове XIX стагоддзя па распараджэнні Пія Тышкевіча ў Лагойску ўзвялі драўляную Мікалаеўскую царкву. У вялікім і маляўнічым парку любілі праводзіць час Тышкевічы, зараз жа тут шпацыруюць мясцовыя жыхары і госці горада. Сёння Лагойск уваходзіць у маршрут многіх абласных і рэспубліканскіх экскурсій, бо тут сапраўды ёсць на што паглядзець. Старажытны горад, велізарная паркавая тэрыторыя, драўляная царква XIX стагоддзя, рэшткі зямельных валаў і руіны палаца Тышкевічаў не могуць не здзіўляць нават самых спрактыкаваных турыстаў сваім мясцовым каларытам і духам эпохі.