Сядзіба Пуслоўскіх «Альберцін» у Слоніме

У наваколлі невялікай мясцовай рачулкі раскінулася сядзіба Пуслоўскіх «Альберцін» у Слоніме, якая ўжо больш на слыху як месца, дзе вырабляецца кардон. Раскошны маёнтак заслужана папаўняе пералік беларускіх гісторыка-культурных каштоўнасцяў і ахоўваецца дзяржавай.

Жыццё сядзібнага комплексу звязана з імем шляхціча Войцеха Пуслоўскага, які жыў у гэтых месцах напачатку XIX стагоддзя. Па тых часах Пуслоўскі лічыўся выбітным калекцыянерам. Казалі, што ў яго калекцыях было шмат арыгінальных палотнаў італьянскіх маляроў. Да таго, як стаць «Альберцінам», маёнтак насіў празаічную назву Юрзнікі. Легенда абвяшчае, што гэтыя месцы Войцех Пуслоўскі назваў у гонар свайго любімага сына Альберта, лёс якога аказаўся трагічным.

Маёнтак складаецца з выдатных збудаванняў, парка, які раскінуўся і масіўнай брамы на заездзе. У часы кіравання Пуслоўскага, у межах сядзібы сталі функцыянаваць прамысловыя аб'екты, дзе выраблялася шмат таго, што патрэбна ў гаспадарцы, пачынаючы з запалак і сукна і заканчваючы паперай і дыванамі. Са стартам вайсковых дзеянняў падчас кампаніі 1914-1918 гадоў дзейнасць прадпрыемстваў звялася да мінімуму. Цяпер тут функцыянуе цэх слонімскага папяровага прадпрыемства.

Комплекс раскінуўся на беразе выдатнага возера, а побач знаходзіцца парк узрушальнага хараства. Некалі гэта быў раскошны маёнтак, дзе з аднаго з балкончыкаў гучала класічная жывая музыка. Характэрна, што войскі саперніка, што выкарыстоўваюць Беларусь як месца вайсковых дзеянняў, на некаторы час спыняліся ў палацах. У часы вайны з Напалеонам Банапартам тут дыслакавалася французская армія, у гады Першай міравой – кайзераўская армія. Пуслоўскія эмігравалі ў Англію ў канцы 30-х гадоў XX стагоддзі, і вывезлі з сабой некалькі дзясяткаў вагонаў каштоўнасцяў. Статуя жанчыны з немаўлём і маладога чалавека спартыўнага целаскладу з'явіліся ў сядзібным парку ўжо ў савецкі перыяд.

Цікава, што ўсе пабудовы знайшлі прымяненне і ў нашы дні. Так, Святочны палац, што займае ў сядзібе прывілеяванае цэнтральнае месца, выкарыстоўваецца як Дом культуры і бібліятэка. Уваход у Святочны палац упрыгожваюць дзве вазы са статуямі ляжачых ільвоў. Летні палац не захаваўся, але па яго эскізах была збудавана новая пабудова, дзе размясцілася маладзёжнае кафэ і нумара гатэля. Зімовы палац ператварыўся ў месца дыслакацыі спартыўнага клуба кардонавай фабрыкі. У стайнях таксама ёсць невялікая гасцініца, а раней там стаялі скрозь пародзістыя жарабцы.

Каля маёнтка «Альберцінаў» знаходзіцца велізарны неабсяжны валун са сваёй гісторыяй. Некалі гаспадар сядзібы Пуслоўскі падчас навальніцы схаваўся за гэтым каменем, бо не паспеў даехаць да дому. Навальніца стукнула ў камень, тым самым выратаваўшы мужчыну жыццё. Камень раскалоўся напалам, а Пуслоўскі застаўся жывы. Шляхціч загадаў выкапаць камень, каб паставіць яго ў сядзібе. Але гэта не атрымалася. Таму каля каменя ўзнялі крыж, які не захаваўся да нашых дзён.