Сядзіба Ашторпаў у вёсцы Дукора

Невялікі аграгарадок у Пухавіцкім раёне Мінскай вобласці мае цікавую багатую гісторыю, якая пачынаецца з XVI стагоддзя. Тады гэта была невялікая вёсачка, якая належала Сапегам, а потым перайшла ў валоданне князёў Агінскіх. Праз некаторы час горад стаў паступова разрастацца, за кошт з'яўлення яўрэяў. Ужо да XIX стагоддзя яўрэі пабудавалі ў Дукоры сінагогу і ўладкавалі тут яўрэйскія могілкі.

У многіх гістарычных архіўных дакументах фігуруе сядзіба Ашторпаў, якая, на вялікі жаль, не захавалася да нашых дзён. Адзіны сучасны напамін пра сядзібу, што калісьці знаходзілася тут - гэта невялікі флігель і ўнікальныя вароты з невялікім гадзіннікам. Усе іншыя пабудовы былі альбо часткова разбураны ў час Вялікай Айчыннай вайны, альбо знішчаны з прыходам савецкай улады як яркія сімвалы буржуазіі.

Адным з уладальнікаў сядзібы лічыцца Лявон Ашторп, у часы якога дом быў напоўнены актыўным жыццём і вядомы далёка за межамі Дукоры. Пасля смерці Лявона сядзіба амаль абязлюдзела, фармальна яна стала належаць адной з дачок Ашторпа - Леакадзіі. Аднак яна, як і яе сёстры, пражывалі разам з мужамі ў іншых дамах, і займацца бацькоўскім домам мала хто выяўляў жаданне. Страшэнна было выказаць здагадку, што некалі ўсім вядомая сядзіба апусцее і яе чакае сумны лёс нясвіжскай рэзідэнцыі Радзівілаў, дзе па закінутых пакоях і пабітых вокнах доўгі час гуляў вецер.

Сядзіба прыцягвала гасцей не толькі ўнікальнай і своасаблівай пабудовай, але і выдатным вялікім садам. Выйдучы з павозкі, госці маглі прагуляцца па алеі парку да хаты. Тут дарогу ўпрыгожвалі клёны, ліпы і серабрыстыя таполі, а крыху ніжэй можна было ўбачыць найпрыгажэйшую штучную сажалку.

Неўзабаве, пасля смерці Лявона Ашторпа, валоданне пераходзіць у рукі багатага роду Гартынгаў, якія вельмі змянілі палац і парк. Сядзіба набыла знешняе аблічча больш велічнай пабудовы, палац упрыгожваў порцік, чатыры калоны карынфскага ордэна і тэраса на другім паверсе. На франтоне другога паверха ўрачыста і ганарова красаваўся герб роду Гарцынгаў. Верагодней за ўсё, тут да гэтага вісеў і радавы герб Ашторпаў.

На здымках палаца XVIII–XVIIII стагоддзя можна ўбачыць па абодва бакі будынка мініяцюрныя бакавыя крылы памерам амаль на ўсю сцену. У часы Ашторпаў тут знаходзілася аранжарэя і зімовы сад, а недалёка да хаты можна было наведаць капліцу.

Невысокая лесвіца ўнутры дома вяла ў вялікую бальную залу, менавіта сюды да Лявона Ашторпа так любілі прыязджаць госці з Літвы. Пры валоданні Гарцінгаў зала стала выглядаць больш сціпла: лакіраваныя дошкі на падлозе, пафарбаваныя белым колерам сцены і цагляныя каміны. Адзіным упрыгожваннем, што засталося з часоў Ашторпаў, былі велізарныя крыштальныя люстры.

Пабудовы, што некалі належылі палацава-паркаваму ансамблю Ашторпаў-Гарцынгаў, цяпер уваходзяць у музей «Дукорскага маёнтка». Тут вельмі часта праводзяць экскурсіі і можна ўбачыць гасцей з усёй рэспублікі. Не так даўно тут пабудавалі незвычайны дом, у якім увесь інтэр'ер выглядае перавернутым.