Сядзіба Манюшкі ў гарадскім пасёлку Смілавічы

Станіслаў Манюшка - вядомы беларускі кампазітар і дырыжор, які стаў заснавальнікам нацыянальнай оперы ў Польшчы. Станіслаў нарадзіўся і вырас у фамільнай сядзібе, у гарадскім пасёлку Смілавічы, што ў Мінскай вобласці. Падчас вайны дом, у якім пражываў дырыжор, разбурылі, а ў школе непадалёк пасля гэтага адкрылі музей Манюшка.

У XVII стагоддзі адзін з прадстаўнікоў роду Агінскіх, Марцыян, пабудаваў у гэтых краях замак. Аднак ніякіх выяў першага палацавага комплексу не захавалася. Існуе меркаванне, што менавіта гэтая пабудова стала правобразам сучаснай сядзібы, якая зараз размяшчаецца на ўскраіне Смілавіцкага парку. Дакладная дата будаўніцтва замка - 30 ліпеня 1795 году – вядомая, дзякуючы каменю, які размешчаны ў сцяне будынка. У 2006 годзе камень канфіскавалі з сцяны і падперлі ім дзверы ў падвал, пасля чаго ён знік.

Зараз сядзіба Манюшкі ўяўляе сабой помнік архітэктуры XVIII стагоддзя, які ахінуты сялянскім побытам і ўвабраў гісторыю Беларусі за некалькі стагоддзяў. Турысты могуць убачыць два карпусы розных гадоў пабудовы: больш новы каменны корпус увасабляе замкава-гатычны стыль, старая пабудова ў сваю чаргу ўключае ў сябе сцены першага будынка, закладзенага яшчэ Марцыянам Агінскім у другой палове XVII  стагоддзя. Абодва будынкі заб’яднаныя паміж сабой крылом. Таксама існуюць звесткі, што, пасля атрымання Станіславам правоў на замак ад Міхаіла Агінскага, Манюшка пабудаваў тут гаспадарчы будынак - дом для прыслугі. Трохі пазней быў узведзены яшчэ адзін гаспбудынак - спіртавы склад, які быў трохі пераабсталяваны ў цэх для складавання мэблі.

Прырода надзяліла Станіслава Манюшку не толькі незвычайным талентам, але і добрым здароўем: у кампазітара было 10 дзяцей. Пасля смерці Манюшкі бацькоўскія валоданні дасталіся аднаму з сыноў - Казіміру. Ён вельмі змяніў палаца-паркавы комплекс: заснаваў тут школу, вывеў новыя сорты раслін і высадзіў іх у парку, заклаў гадавальнік, сабраў асабістую велізарную бібліятэку. У 1856 годзе, са смерцю Казіміра, маёнтак пераходзіць да малодшага сына Станіслава - Аляксандру. Ён захацеў пабудаваць побач з замкам яшчэ адзін будынак, але з-за хуткага скону яму не ўдаецца ажыццявіць планы ў жыццё.

Пасля Аляксандра замак пераходзіць у валоданне да Лявона, мужа дачкі Станіслава Паўліны. Лявон Ваньковіч завяршыў пачатае Аляксандрам будаўніцтва новага палаца. Абодва будынкі былі злучаныя двухпавярховым аб'ёмам, у якім пазней абсталявалі зімовы сад. Са з'яўленнем новага палаца стары будынак сталі выкарыстоўваць як памяшканне для прыёму гасцей. У палацы таксама знаходзіліся карцінная галерэя і вялікая бібліятэка, тут жа захоўваліся архіўныя дакументы і рукапісы князёў Агінскіх, Ваньковічаў і Манюшкі. Інтэр'ер палаца ўпрыгожваў унікальны роспіс. Існуе нават інфармацыя, што замак і магілёўскі трак звязваюцца пад зямлёй таемным тунэлем, па якім можа праехаць нават запрэжка з канём.

Апошні ўладальнік сядзібы - сын Лявона Ваньковіча, таксама Лявон, захаваў бацькоўскую спадчыну. Зараз, на жаль, старадаўні маёнтак перагружаюць сучасныя пабудовы, ад гэтага уражанне ад усяго палаца-паркавага ансамбля размываецца. Аднак сядзіба Манюшкі разам з паркам уяўляе вялікую цікавасць для турыстаў.