Валожынскі раён Мінскай вобласці – адзін з самых багатых культурнай і архітэктурнай спадчынай рэгіёнаў. Славутасцяў, якія трэба ўбачыць хоць бы раз у жыцці, тут вельмі вялікая колькасць. Асабліва цікава сяло Багданава, якое звязана ў першую чаргу з імем таленавітага мастака і педагога Фердынанда Рушчыца.

Гісторыя сядзібы Рушчыца

Маёнтак Багданава быў заснавана яшчэ ў XVI стагоддзі. Сваё імя ён атрымаў дзякуючы Багдану Сапегу, які і набыў вёску.

У 1839 годзе маёнтак купіў Фердынанд Рушчыц, які даводзіўся дзедам праслаўленаму маляру. Сядзіба, што носіць імя дынастыі Рушчыцаў герба «Ліс», да таго часу ўжо была збудавана ў Багданава.

Маёнтак размешчаны ў вельмі маляўнічым месцы. Нездарма мастак Фердынанд Рушчыц самазабыўна маляваў краявіды родных месцаў, славячы іх на сваіх палотнах. Цікавы факт: ва ўсім свеце Рушчыца лічаць менавіта польскім мастаком, бо ён шмат часу працаваў на тэрыторыі Польшчы. Акрамя таго, у Беларусі знаходзіцца толькі адна яго карціна. Аднак пры гэтым жыў мастак у любым Багданава, натхняўся яго прыродай і архітэктурай. З лёгкай рукі мясцовых жыхароў каталіцкі храм, які захаваны на яго карціне «Каля касцёла», нават клічацца з тых самых пор касцёлам Рушчыца.

Сама сядзіба ўяўляла сабою двухпавярховы дом, да якога вялі алеі працягласцю ў 240 метраў. На заездзе знаходзілася брама. Усярэдзіне дом размяшчалася мноства скарбаў: бібліятэка з пяццю тысячамі кніг розных гадоў (сярод якіх былі і старажытныя выданні на пергаменце, датаваныя XVI стагоддзем, а таксама кнігі на розных мовах – лацінскай, французскай, нямецкай і інш.), архіў, шырокая калекцыя прадметаў мастацтва – карцін і скульптур. Акрамя таго, пад дахам сядзібы знаходзілася і майстэрня самаго мастака. Дом-«мураванка», збудаваны з каменя, апальваўся печкамі-галандкамі. Унутранае планаванне дома складалася з двух салонаў, спальні, страўні і інш. У ім Рушчыцы практычна не жылі: занадта няўтульна ім здавалася ўсярэдзіне. Іх пастаянным жытлом быў дом, збудаваны з лістоўніцы.

Вонкавае аблічча сядзібы было ўпрыгожана ганкам з дзвюма парамі калон, абвітых вінаградам. Акрамя таго, паабапал уваходу раслі пышныя кусты півоні. Адным словам, дом патанаў у зеляніне, ствараючы атмасферу ўтульнасці. За домам размяшчалася маляўнічая яблыня з раздвоеным ствалом, якая не раз з'яўлялася на карцінах мастака ў якасці «мадэлі».

Асаблівае зачараванне сядзібнаму комплексу надаваў парк у пейзажным стылі. У ім працякаў ручай, утваральная прыгожая сажалка, на якім быў уладкаваны востраў для баброў. Часцяком Фердынанд Рушчыц паседжваў тут з мальбертам і рабіў накіды сваіх будучых шэдэўраў.

Рушчыцы былі ветлымі гаспадарамі, таму ўлетку іх маёнтак вітаў сваякоў, гасцей, а таксама вучняў самаго мастака. Драўляная хата, месца пастаяннага жыцця Рушчыцей, станавіўся цесным для такой вялікай колькасці чалавек – тады і прыходзіла на дапамогу раскошная «пустка» (пуставалы сядзібны дом).

Сядзіба Рушчыцаў у наш час

Да шкадавання, лёс паставіўся непрыхільна да радавога гнязда дынастыі Рушчыцаў. Тое, што захавалі мірныя гады, практычна дашчэнту знішчыла вайна, якая прыйшла ў Беларусь. У 1944 годзе сядзіба згарэла. Як гэта ні сумна, трагедыя адбылася падчас аперацыі па вызваленні Валожынскага раёна ад гітлераўцаў. Таму цяпер на месцы некалі найбагацейшага маёнтка – толькі руіны падмурка сядзібы, скляпы і ручай. А ў дрэвах, якія растуць вакол, толькі смутна адгадваюцца рэшткі выдатнага пейзажнага парка...