Адно з любімых сталiчных месцаў беларусаў у мінулым

На левым беразе мінскай Свіслачы сустракаліся дарогі на Вільню, Полацк, Барысаў, Смаленск, Друцк і Магілёў. Гэта надавала знакамiты статус і прыцягвала сюды гандляроў, таму ж гэтая частка горада лічылася цэнтральнай.

Археолагі яшчэ ў 70-х гадах мінулага стагоддзя пацвердзілі, што паселішча тут было ўжо ў XII стагоддзі. Першыя звесткі пра Траецкае прадмесце датуюцца гэтым жа перыядам гісторыі.

У 1505 годзе горад да апошняга дома спалілі крымскія татары. Аднак ужо праз 100 гадоў тэрыторыя Траецкай гары, тады названая «Старым месцам», можна сказаць, была грамадскім цэнтрам горада. Здаваць пазіцыі прадмесце стала пасля з'яўлення ў Мінску Ратушы (яны будаваліся ў населенных пунктах, якія атрымалі права на самакіраванне), і статус цэнтра з цягам часа яно згубіла.

У другой палове XVI стагоддзя адсюль да замка вялі 2 масты. У канцы гэтага ж стагоддзя тут працаваў рынак – самы вялікі ў Мінску таго часу. У XVII - XVIII стагоддзях будавалася Няміга (першапачаткова яна называлася Вялікай Барысаўскай) – галоўная вуліца на правым беразе Свіслачы. Дарэчы, мясцовасць тут была пагорыстай, таму дамы жыхароў у заходняй частцы Траецкага прадмесця «рассаджваліся» хаатычна. Аднак вулачкі сталі як бы параллельна адна адной, выходзячы на галоўную вуліцу. Паўднёвую частку займалі шырокія зямельныя ўладанні храмаў і манастыроў, дамоў тут не будавалі. Так выглядала Траецкае прадмесце да пачатку XIX стагоддзя. Падчас разбуральнага пажару 1809 года не ўцалела практычна нічога.

Пасля была распрацавана новая планіроўка, зацверджаная самім Аляксандрам першым. Яна часткова захавалася і да нашых дзён. 10 вуліц утварылі каля 20 кварталаў, якія формай нагадваюць трапецыі і прамавугольнікі, у цэнтры знаходзілася вялікая плошча. Хаты былі пераважна драўляныя, дарогі – месцамі брукаваныя. Тут у гэты час жылі і сяляне, і гандляры, і рабочыя, і дробныя чыноўнікі і памешчыкі.

На жаль, прадмесцю давялося перажыць не толькі пажар. У 1930-1980 гг. некаторыя пабудовы і вуліцыбылі знішчаны. Паралельна з гэтымі падзеямі ў 80-х гістарычная забудова аднаўлялася ў заходняй частцы.

Сучаснасць Траецкага прадмесця

Тут можна выпіць кубачак кавы ў кафэ, будынку якога больш за 100 гадоў. Пабываць у некалькіх разнапланавых музеях, наведаць выставы. Сяброў і родных, якія прыехалі ў госці, мінчане часцей за ўсё прыводзяць менавіта сюды.

Асабліва ахоўваецца ў нашы дні «прамавугольны» квартал 1817 года паміж вуліцамі Багдановіча, Заборскага, Старавіленскай і Камунальнай набярэжнай. Усе да адной пабудовы тут – помнікі архітэктуры. Адрэстаўраваная частка прадмесця – і зусім музей пад адкрытым небам, які стварае становiшча XIX стагоддзя. 

Цікавыя факты Траецкага прадмесця:

• Траецкі касцёл будаваўся 4 разы. Упершыню храм з'явіўся тут у 1390 годзе. Пасля набегу крымскіх татараў яго аднавілі літаральна з попелу. Апошні праект касцёла – каменны – быў распрацаваны ў 1814 годзе.
• У 1790 пры касцёле было адкрыта брацтва Шчаслівай смерці.
• Менавіта тут з'явілася першая мінская паштовая скрыня (1870 год).
• Тут у 1891 годзе нарадзіўся Максім Багдановіч
• У адным з дамоў здымаў кватэру бацька Янкі Купалы.
• У 1962 годзе ў Мінск прыехаў Хрушчоў. Кіраўнік папрасіў паказаць яму гістарычны цэнтр сталіцы Беларусі, аднак характэрных месцаў для паказу высокапастаўленаму госцю так і не знайшлося. Пасля гэтага выпадку было прынята рашэнне аднаўляць Траецкае прадмесце.