Тэатр у Магілёве

Шпацыруючы па цэнтральнай вуліцы Магілёва-Першамайскай, вы, хутчэй за ўсё, не пройдзеце міма абласнога драмтэатра – адзінага тэатральнага будынку XIX стагоддзя, які захаваўся ў Беларусі. Тэатраў у гэтым горадзе ўсяго два – лялечны і драматычны. У рэпертуары апошняга сёння звыш за 40 твораў для дзяцей і дарослых, якія для гледача рыхтуе трупа з больш чым 30 акцёраў.

Грошы на тэатр збіралі ўсім горадам

Культуру ў горадзе шанавалі і цанілі, а таму Магілёву патрабаваўся уласны тэатр. Спачатку збіраліся пабудаваць гарадскі. Грошы збіралі самі магілёўцы. Невядома, колькі гадоў давялося збіраць менавіта ўсю суму, але ў 1886 годзе сродкі, нарэшце, былі сабраныя, а праз 2 гады недалёка ад цяперашняга Камсамольскага сквера вырас велічны будынак па праекце архітэктара Камбурава. Будаўніцтва хоць і хутка завяршылася, але не было лёгкім. Справа ў тым, што і сам сквер, і цяперашні тэатр стаяць на месцы, дзе ў XVII-XVIII стагоддзях горад умацоўваўся ровам і валам. Будаўнікам прыйшлося змагацца з «няроўнасцямі» гэтага ўчастка – падмурак будынка сыходзіць у глыбіню на 10 метраў. На гэта спатрэбіліся дадатковыя траты. Грошы ўзялі з бюджэту на тэхніку, таму цалкам гатовы тэатр быў толькі праз некалькі гадоў. Аднак ужо ў 1889 годзе ў гісторыі Магілёва ўпершыню адбылося адкрыццё тэатральнага сезона.

На магілёўскай сцэне даваў канцэрт знакаміты кампазітар і піяніст Сяргей Рахманінаў

Хоць на сцэне драмтэатра пастаянна ішлі канцэрты і спектаклі, гледачам паказвалі прэм'еры, пастаянная трупа на працягу яшчэ трох дзясяткаў гадоў так і не сабралася. Толькі ў 1928 годзе нейкую стабільнасць у магілёўскі драматычны прыўнёс акцёр і рэжысёр Кумельскі. Ён сабраў на акцёрскай біржы ў Маскве 28 таленавітых хлопцаў і прывёз іх у Магілёў. Так у тэатры з'явілася руская вандроўная трупа. Ужо праз 3 гады яе назавуць Першым рускім тэатрам БССР, а яшчэ праз год – Дзяржаўным рускім тэатрам БССР.

Тэатр з вешалкай, але без акцёраў

Вялікая Айчынная заспела акцёраў Магілёўскага драматычнага тэатра падчас гастроляў у Беластоку. Раптоўная вайна прымусіла артыстаў спыніць спектаклі. Дадому трупа вярнулася толькі ў 1944 г., калі Магілёў ужо вызвалілі ад немцаў, але яшчэ 2 гады працавала ў Гродна. Ну а потым, у 1947 годзе, Дзяржаўны рускі тэатр БССР перавялі ў Мінск, цяпер ён носіць званне Нацыянальнага акадэмічнага драмтэатра імя Максіма Горкага.

Пуставаў будынак тэатра ў Магілёве яшчэ год, затым на пастаяннай аснове тут пачаў працаваць аблдрамтэатр, які прыбыў з Пінска. У 1954 годзе тэатру прысудзілі статус абласнога.

У 80-х помнік архітэктуры XIX стагоддзя збіраліся знесці

Будынак абласнога тэатра Мінкульт БССР збіраўся прыбраць, а на яго месцы пабудаваць новы, больш сучасны. Лёс пабудовы выратавалі мясцовыя жыхары. Яны зладзілі пратэсты на вуліцах горада, і ўлады вырашылі абмежавацца маштабнай рэканструкцыяй. Тэатр зачынілі яшчэ ў сярэдзіне 80-х, а рамонт тут скончылі толькі да 2000 года. Менавіта тады акцёры змаглі выйсці на сцэну і паўнавартасна вярнуць гораду драматычны тэатр.

Адкрыццё тэатральнага сезона пасля вакацый у 2003 у Магілёве адзначылі з'яўленнем ля будынка драмтэатра скульптуры «Дама з сабачкам». Аднак гэта не чэхаўская гераіня, а, хутчэй, «патэнцыйная глядачка», якая вось-вось набудзе квіток і зойме сваё месца ў зале.

Прыкладна ў гэты жа час у абласным драмтэатры адкрылася Малая сцэна (яе таксама называюць эксперыментальнай) і студыя для моладзі. З 2006 года тут праводзіцца тэатральны форум «M. art. кантакт» міжнароднага значэння. Трупа магілёўскага тэатра пастаянна выязджае на гастролі і ўдзельнічае ў фестывалях.