Свята-Траецкая царква ў Быхаве

Быхаў. Сёння гэта невялікі гарадок раённага значэння ў Магілёўскай вобласці. А некалі гэта быў буйны гарадскі цэнтр. У XVI-XVII стагоддзях высакакласныя майстры выраблялі тут гарматы і ядры, быхаўская зброевая школа славілася на ўвесь свет; у розны час горад быў прыватным ўладаннем літоўскага князя Свідрыгайлы і канцлера Рэчы Паспалітай Льва Сапегі. У самым пачатку XVIII стагоддзя тут спыняўся Пётр Першы, часткова захаваўся Быхаўскі замак XVII стагоддзя. І гэта яшчэ далёка не ўсё, чым можа ганарыцца гэты горад. У Быхаве таксама стаіць невялікая царква, з якой звязаны зусім дзіўныя гісторыі.

 

Драўляных храмаў у беларускім Прыдняпроўі амаль не засталося

 

Адным з ацалелых помнікаў драўлянага дойлідства з'яўляецца Быхаўская Свята-Траецкая царква. Храм з'явіўся ў мястэчку літаральна пасярод жылой забудовы ў канцы XIX стагоддзя. Будаўніцтва пачалося ў 1890 годзе і расцягнулася яшчэ на дзесяцігоддзе. Храм асвяцілі двойчы, звесткі аб першым асвячэнні не захаваліся, а вось у другі раз «хрышчэнне» царквы адбылося ў 1967 годзе.

У архітэктурным плане Свята-Траецкая царква ў Быхаве – гэта крыжападобная кампазіцыя на цагляным абтынкаваным падмурку. Усходні бок храма ўпрыгожаны дзвюма невялікімі рызніцамі, накрытымі аднасхільнымі дахамі. Алтар пяцігранны.

Зараз настаяцелем храма прызначаны протаіерэй Мікалай, пры царкве Святой Тройцы ёсць прычтавы дом, адкрыта нядзельная школа, бібліятэка, дзейнічае сястрынства. Прытвор і бабінец (месца ў прытворы для жанчын з дзецьмі) аб'яднаныя ў адзіную плошчу. Над уваходам у храм узвышаецца васьмігранная вежа-званіца ў два яруса. Званіца цягнецца ўверх крыху адкрытым граненым купалам. Над срэдакрыжаваннем (кропка перасячэння галоўнага нефа і трансепта, якія ўтвараюць крыж) узведзены ў вышыню больш за 12 метраў васьмігранны святлавы барабан.

Пабудова мае тры ўваходы, кожны з якіх дапоўнены шырокім ганкам з каменю і дзвюма калонамі, накрытымі казыркамі. Сцены царквы па вертыкалі абабітыя струганнымі дошкамі.

 

З Быхаўскай царквой звязана легенда Баркалабаўскага абраза Божай маці

 

Лета 1654 года назаўсёды ўвайшло ў гісторыю храма Святой Тройцы. Справа ў тым, што ў той год пачалася вайна паміж Рэччу Паспалітай і царскай Расіяй, і князь Пажарскі, які кіраваў рускімі ваярамі, ступіўшы на княжацкія землі, здабыў тут абраз прасвятой Багародзіцы. З тых часоў ваявода не пакідаў абраз і заўсёды браў яго з сабой, адпраўляючыся на бітву. Лічыцца, што цудатворны вобраз кожны раз дапамагаў князю.

Па заканчэнні вайны князь збіраўся забраць абраз з сабой. Вяртацца ў Маскву войску давялося па Магілёўскіх землях. Дарога ішла ў ваколіцах Быхава, дзе стаіць Вазнясенскі Баркалабаўскі жаночы манастыр. Літаральна ля яго брамы княжая фурманка з абразом нечакана спынілася. Якія б намаганні ні прыкладалі коні і слугі, фурманка не зрушвалася ні на метр.

Тады князь пайшоў у манастыр да тагачаснай ігуменні Фацініі Кіркіраўны і пакінуў Баркалабаўскі абраз у яе руках, сказаўшы «Маці Божая хоча тут знаходзіцца». Сёстры манастыра паставілі святыню пасярод храма, вырашыўшы выбраць для яе адпаведнае месца раніцай наступнага дня. Калі ж назаўтра яны вярнуліся, цудатворны абраз маці Божай знаходзіўся ў сцяны, справа ад іканастаса. Такім чынам атрымалася, што вобраз сам вырашыў, дзе ягонае месца ў манастыры. Там ікона і заставалася аж да 1917 года, калі манастыр быў зачынены.

У гады вайны ікона трапіла ў Быхаўскую царкву, дзе і захоўваецца да гэтага часу.