Стары цэментны завод у Краснасельскім

Пасёлак Краснасельскі, насельніцтва якога складае крыху больш за шэсць з паловай тысяч чалавек, размяшчаецца ў заходняй частцы Беларусі, на тэрыторыі Ваўкавыскага раёна. Ад гарадскога пасёлка да раённага цэнтра 12 кіламетраў, бліжэйшая чыгуначная станцыя Рось размяшчаецца ўсяго ў трох кіламетрах.

Пасёлак гарадскога тыпу утварыўся ў 1914 годзе пасля пабудовы тут цэментнага завода, які стаў прадпрыемствам горадаўтваральнага значэння. Сёння гэта адно з самых буйных прадпрыемстваў Беларусі, якое займаецца выпускам шэрагу будаўнічых матэрыялаў, уключаючы цэмент, вапну і іншае. Сучасная назва прадпрыемства - ААТ «Краснасельскбудматэрыялы». Размяшчаецца яно па вуліцы Перамогі, 5.

А пачалося ўсё ў жніўні 1913 года, калі Генрых Мацкевіч, які з'яўляўся тутэйшым дваранінам, накіраваў прашэнне аб ўзвядзенні цэментнага завода. Яго будаўніцтва было запланавана некалькі на поўдзень ад вёскі Чырвонае Сяло. Неўзабаве прашэнне зацвердзілі і пачаліся работы па будаўніцтве прадпрыемства.

Першапачаткова былі запушчаныя дзве тэхналагічныя лініі, пракладзена чыгуначнае палатно да станцыі Рось. Першы час сыравіна, якая здабывалася ў кар'ерах, дастаўлялася з дапамогай паветрана-канатнай дарогі, якая існавала да 1959 года.

Хутка пасля заканчэння ўзвядзення прадпрыемства пачалася Першая сусветная вайна, тады завод быў зачынены. У гэты час яго ледзь было не дэмантавалі, а неўзабаве і зусім з'явілася ідэя падарваць будынак. Але, на шчасце, ажыццявіць гэтыя планы не атрымалася, і завод ўдалося захаваць.

Прадпрыемства, якое займаецца выпускам будаўнічых матэрыялаў, некалькі разоў змяняла сваю назву. Аднавіўшы пасля Першай сусветнай працу, завод стаў называцца «Высокая». Пасля рэканструкцыі, якую давялося перажыць прадпрыемству пасля Другой сусветнай вайны, ён атрымаў новую назву - «Перамога». Тады ж пры заводзе была адкрыта школа, у якой праходзілі навучанне будучыя кадры прадпрыемства. У 1948 годзе на змену ёй прыйшло рамеснае вучылішча.

Паступова завод нарошчваў магутнасці, тут адкрылася драбільнае аддзяленне, з'явіліся клінкерныя склады, цэх памолу цэменту і іншае.

У 1973 годзе было прынята рашэнне стварыць на базе цэментнага прадпрыемства вытворчае аб'яднанне «Ваўкавыскцэменташыфер».

Аднак да канца 1980-х гадоў завод быў прызнаны састарэлым і бесперспектыўным, у сувязі з чым ў 1988 годзе было прынята рашэнне аб ўзвядзенні новага цэментнага прадпрыемства. Напярэдадні новага 1997 года прадпрыемства «Ваўкавыскцэменташыфер» перажыло пераўтварэнне і стала называцца ААТ «Краснасельскцэмент».

Сёння, як і раней, для выпуску цэменту ажыццяўляецца здабыча вапны ў кар'ерах. Пасля таго, як кар'ер прыходзіць у непрыдатнасць, усю тэхніку, якая працавала на ім, накіроўваюць на новыя распрацоўкі. Выкарыстаны жа кар'ер запаўняецца вадой. Аднак, у сувязі з тым, што на дне такога аб'екта прысутнічае мел, вада набывае бірузовы колер. Так і з'явіліся вядомыя мелавыя кар'еры, якія ў народзе атрымалі назву «беларускія Мальдывы». Адпачыць сюды прыязджаюць з усёй Беларусі.