Хабад, як мудрасць

Мінскае мінулае – гэта як бясконцая загадка, разгадваць якую можна, шпацыруючы па даўнейшых вуліцах сталіцы Беларусі з раніцы і да позняй ночы. Многія турысты не проста прыязджаюць паглядзець на горад, ім таксама важна адкрыць для сябе невядомыя старонкі гісторыі Мінска. Да прыкладу, да такіх старонак гісторыі адносіцца іудзейскае мінулае Мінска.

Габрэйская вуліца

У канцы XIX стагоддзя, у Мінску амаль 45 % насельніцтва складалі габрэі. На тэрыторыі горада размяшчаліся прадпрыемствы, культурныя і адукацыйныя цэнтры іудзейскай абшчыны. У Мінску існавала Габрэйская вуліца (на сённяшні дзень гэта вуліца Калектарная), былі габрэйскія школы, дзіцячыя сады. Займаліся габрэі пераважна гандлем. Вядомы той факт, што ў Мінск прыязджаў знакаміты пісьменнік Шолам-Алейхем.

Сінагогі Мінска

Рэлігійнае жыццё насельніцтва Мінска ў той перыяд часу было даволі насычанае. Цікавы той факт, што сінагог у беларускай сталіцы было больш, чым касцёлаў і цэркваў. Галоўная сінагога, ці як яе завуць самі габрэі – Харальная, знаходзілася на вуліцы, якая цяпер носіць назву Валадарскага. Яе лёс склаўся жаласна ўжо ў ХХ стагоддзі, пышны будынак у маўрытанскім стылі (захаваліся фатаграфіі да нашага часу) быў аддадзены пад клуб, потым пад кінатэатр. Пажар не пашкадаваў будынак у часы Вялікай Айчыннай вайны, былую сінагогу, а, дакладней, то, што ад яе засталося, перабудавалі пад Рускі драматычны тэатр імя М. Горкага.

Да нашых дзён захаваліся ў гістарычнай частцы горада Мінска дзве сінагогі. На адной з іх - сінагозе Мінскай іудзейскай абшчыне, спынімся падрабязней. Будынак гэтай сінагогі размяшчаецца ў гістарычным квартале Мінска, па вуліцы Крапоткіна. Ёсць яшчэ сінагога па вуліцы Дамана, 13 Б.

Гісторыя адной сінагогі

Будынак сінагогі Мінскай іудзейскай абшчыны быў пабудавана ў 1910 годзе. Там размяшчаўся пэўны час храм, але потым ён быў зачынены. Толькі ў 90-іі гады XX стагоддзя, будынак быў перададзены па праве габрэям. Службы праводзяцца ў гэтай сінагозе для паслядоўнікаў Любавічскага рэбе. Дарэчы, створана рэбе было якраз на тэрыторыі Беларусі ў канцы XVIII стагоддзя. Пасля гэты кірунак у іудаізме стаў шырыцца па ўсім свеце.

Час не пашкадаваў будынак сінагогі, і доўгі час яна знаходзілася ў стане рэканструкцыі. Але гэта таго каштавала, бо пасля рэканструкцыі сінагогу ўпрыгожыў драўляны каўчэг, была пабудаваная зала для правядзення малітваў, а таксама ўсталявана «Біма».

На службу ў сінагогу па вул. Крапоткіна прыходзяць паслядоўнікі абшчыны «Хабад Любавіч». Хабад у перакладзе з іўрыту азначае «мудрасць». Так, у сценах сінагогі падчас службы іудзей кажуць пра мудрасць законаў Торы. Менавіта глыбокае разуменне святой для іудзей кнізе, радасць ад яе чытання і разуменні законаў – вось у чым ёсць прызначэнне кожнага іудзея на гэтай зямлі.

Экскурсіі па горадзе змогуць пагрузіць вандроўнікаў у мінулае. Наведванне сінагогі Мінскай іудзейскай абшчыны можа стаць для многіх адкрыццём. Адкрыццём таго, што гісторыя і культура сталіцы Беларусі такая разнастайная.