Узнікла паселішча пад назвай Новая Мыш на беразе маляўнічай рэчкі Мышанка. Быць можа, ад назвы ракі і пайшло такое займальнае найменне гэтай вёсачкі. Дарэчы, аб паходжанні назвы ў вёсцы склалася мноства займальных легенд і паданняў. Адну з іх нават узяў за аснову сваёй знакамітай балады пад назвай «Мышанка» беларускі паэт XIX стагоддзя Ян Чачот, чыё дзяцінства прайшло на гэтых слаўных берагах. У цяперашні час помнік гэтаму папулярнаму і ўсімі любімаму беларускаму паэту ўзвялі паблізу храма Праабражэння Гасподняга ў вёсцы Новая Мыш.

Аддзелам культуры Баранавіцкага райвыканкама быў зроблены заказ беларускаму жывапісцу Шацерніку на аднаўленне бюста Яна Чачота, які цяпер усталяваны на п'едэстал з белай цэглы. Тэрытарыяльна помнік знаходзіцца непадалёк ад галоўнага ўваходу ў храм Праабражэння Гасподняга. Мемарыял гэты быў пастаўлены 4 ліпеня 1996 года дзякуючы намаганням тутэйшых краязнаўцаў, гісторыкаў і, несумненна, патрыётаў Васіля Дубейца і Міхася Берната. Вышыня самога цаглянага пастамента складае 2,5 метра.

Бюст Яна Чачота выкананы з бронзы, контуры асобы дастаткова выразныя. На пастаменце таксама прымацавана мемарыяльная шыльда, дзе пазначаны гады жыцця (1796 – 1847) вялікага беларускага літаратурнага дзеяча. Да манумента штогод прыносяць кветкі як жыхары вёскі Новая Мыш, так і падарожнікі, аддаючы даніну светлай памяці гэтага усімі любімага паэта-рамантыка. Варта адзначыць, што ў гонар знакамітага майстра пяра названы вуліцы ў многіх гарадах Рэспублікі Беларусь.

На сённяшні дзень манумент Яну Чачоту знаходзіцца ў выдатным стане і не мае патрэбы ў рэстаўрацыі.

Што ж можна сказаць аб гэтым дзіўным чалавеку, які з такой усалодай апяваў беларускія землі ў сваіх рамантычных баладах?

Ян Чачот быў народжаны ў сям'і беззямельнага шляхціча Тадэвуша Чачота герба Астоя і Клары Гаціскай у вёсачцы пад назвай Малюшычы Карэліцкага раёна. Усё сваё дзяцінства ён праводзіў у маёнтку графа Тызенгаўза, дзе яго бацька ў тыя часы працаваў аканомам. Затым Ян Чачот вучыўся ў Наваградскай дамініканскай школе, дзе і пасябраваў з Адамам Міцкевічам. Пасля заканчэння школы ён быў залічаны ў Віленскі універсітэт, аднак фінансаў на аплату навучання катастрафічна не хапала. Праз год паэт кідае навучанне і ўладкоўваецца на працу ў Віленскае бюро, дзе займаецца архіўнымі паперамі князёў Радзівілаў.

Несумненна, у населеным пункце Новая Мыш абавязкова трэба пабываць — пастаяць на беразе маляўнічай ракі, забрацца на круты вал старадаўняга каралеўскага замка і адчуць подых ветру, што натхняў Яна Чачота на стварэнне яго напеўных балад.