Сквер каля галоўнай ВНУ краіны – БДУ – з'яўляецца своеасаблівым музеем скульптур. Акрамя статуй Сымона Буднага і Васіля Цяпінскага, тут можна сустрэць яшчэ некалькі ключавых гістарычных фігур, што аказалі ў свой час адчувальны ўплыў на фармаванне культурнай і гістарычнай спадчыны нашай краіны. Гэта і знакаміты паэт Мікола Гусоўскі, і першадрукар Францыск Скарына, асветніца Еўфрасіння Полацкая, гуманіст Кірыл Тураўскі. І, вядома ж, пляяда вялікіх была б няпоўнай без праслаўленых у стагоддзях Сымона Буднага і Васіля Цяпінскага.

Унёсак Сымона Буднага і Васіля Цяпінскага ў развіццё друкарства ў Беларусі

Абодва будучых асветніка нарадзіліся ў 1530 годзе. Сымон Будны – вялікі гуманіст і таленавіты пісьменнік, які ўсё жыццё змагаўся за царкоўную рэфармацыю. Вядомы тым, што рабіў вельмі вольныя пераклады Бібліі, за што не раз пацярпеў ад пераследаў як цэрквы, так і ўлад. Ахоўваў навукоўца Мікалай Радзівіл; менавіта дзякуючы падтрымцы апошняга Будны выдаў у Нясвіжы Біблію на польскай мове (1570 і 1572 гады), а потым – на заходнерускай. Лічыцца, што ён адным з першых пачаў развіваць культуру не мовы шляхты, а менавіта мовы народа. На жаль, паколькі яго працы, якія лічацца ерэтычнымі, канфіскоўваліся паўсюдна і актыўна знішчаліся, да нас дайшлі лічаныя экзэмпляры надрукаваных ім кніг.

Васіль Цяпінскі таксама з'яўляўся праслаўленым гуманістам, пісьменнікам, кнігадрукаром і перакладчыкам. Яго жыццёвая пазіцыя і погляды на царкву блізкія з поглядамі Сымона Буднага, у свой час ён таксама перайшоў ад кальвінізму да антытрынітарызму. Выданне Евангелія ў перакладзе на заходнерускую мову ён тлумачыў і матываваў тым, што перакладзенае такім чынам слова Божае будзе зразумела і простым людзям, дазволіць ім атрымліваць асвету духоўна.

«У споры нараджаецца праўда»

Гэта знакамітае выказванне старажытнагрэцкага філосафа Сакрата як нельга лепш падыходзіць да апісання манумента, што ўшаноўвае двух праслаўленых гуманістаў старажытнасці. Аўтарам скульптурнай кампазіцыі, усталяванай у Мінску ў 2000 годзе, з'яўляецца Ігар Голубеў, які намаляваў навукоўцаў прысутнымі на лаўцы і якія пра штосьці горача дыскуціруюць. Дакладна вядома, што Васіль Цяпінскі і Сымон Будны не толькі нарадзіліся ў адзін час і мелі падобныя погляды, але таксама і былі даволі цесна знаёмыя. Таму і гарачая спрэчка двух вялікіх розумаў магла мець месца больш чатырохсот гадоў назад.

Помнік Сымону Буднаму і Васілю Цяпінскаму ўсталяваны на невысокі пастамент, прыгожа абкладзены пліткай. Кожны ахвотнік можа падысці да скульптуры, прысесці на лавачку каля аднаго з дзеячаў і сфатаграфавацца з мясцовай славутасцю. Унутраны двор з помнікамі размешчаны ў садзе з брукаванымі дарожкамі і прыгожымі ліхтарамі, што стварае непаўторную атмасферу ўтульнасці, асабліва па вечарах, калі свяцільні «ажыўляюць» статуі вялікіх людзей мінулых стагоддзяў.