Помнік Еўфрасінні Полацкай у Полацку

Еўфрасіння Полацкая - першая жанчына з тэрыторыі сучаснай Беларусі, шануемая, як святая. Жыла яна ў старажытным беларускім горадзе Полацку ў XII стагоддзі.

Еўфрасіння, якую пры нараджэнні назвалі Прадславай з'яўлялася дзіцем князя віцебскіх зямель Святаслава Усяславіча, а таксама ўнучкай Усяслава Брачыславіча, празванага «Чарадзеем». Калі яна дасягнула паўналецця, якое ў той час наступала ў 12 гадоў, дзяўчына пакінула родны дом, пайшоўшы ў манастыр.

Новым месцам пражывання будучай святой з'яўлялася келля, размешчаная ў Сафійскім саборы. Тут ёю перапісваліся кнігі. Не выключана, што займалася яна таксама перакладамі. На ўласныя грошы ў родным горадзе Еўфрасіння заснавала дзве царквы. За гарадской рысай Полацка ёю былі адкрыты два манастыры: адзін для жанчын, другі мужчынскі. Пры іх дзейнічалі бібліятэкі, скрыпторыі і вучыльні.

Памерла беларуская святая падчас паломніцтва на Блізкі Усход у Ерусалім. Сёння мошчы прападобнай захоўваюцца ў заснаваным ёю ж Спаса-Еўфрасіннеўскім манастыры.

У горадзе, дзе жыла святая, 28 верасня 2000 года ў яе гонар быў усталяваны манумент. Стваральнік помніка - вядомы скульптар з Беларусі Ігар Голубеў.

Аўтар скульптуры адлюстраваў святую ў строгім адзенні манашкі. У правай руцэ  Еўфрасіння Полацкая трымае крыж, выкананы майстрам па імені Лазар Богша. Гэтая святыня, вядомая як крыж Еўфрасінні Полацкай, уяўляла сабой алтарны крыж, замоўлены прападобнай для Спаса-Праабражэнскай царквы. У ім знаходзіліся часціцы Труны, а таксама Крыжа Гасподняга. Акрамя таго, у крыжы заключаліся часціцы мошчаў святых. У час Вялікай Айчыннай вайны святыня знікла. У канцы 90-х гадоў ХХ стагоддзя была зроблена яе копія. Працу выканаў ювелір Мікалай Кузьміч.

Матэрыялам для помніка ў Полацку паслужыла бронза. Вышыня скульптуры дасягае 3,2 метра.

Помнік прападобнай у горадзе размешчаны побач з райвыканкамам. Тут жа праходзіць вуліца, якая яшчэ да з'яўлення скульптуры была названая ў памяць аб Еўфрасінні Полацкай.

З 2010 года яшчэ адна вуліца, названая ў гонар беларускай святой, з'явілася ў сталіцы, праз 2 гады - у Слоніме.

Вуліца Еўфрасінні Полацкай у горадзе, дзе прайшло жыццё святой, распасціраецца ад Сафійскага да Спаса-Еўфрасіннеўскага сабора. Згодна з аўтарскай задумкай, скульптура размешчана на шляху, па якім прайшла прападобная ад свайго нараджэння да сапраўднага прызначэння.

Яшчэ адзін помнік Еўфрасінні Полацкай адкрыты ў 1999 годзе ў сталіцы. Размешчаны ён ва ўнутраным дворыку БДУ побач з галоўным корпусам універсітэта. Скульптарам таксама з'яўляецца Ігар Голубеў.

Існуе некалькі цэркваў, якія былі асвечаны ў памяць аб беларускай прападобнай. У іх ліку Свята-Еўфрасініеўская царква ў Івянцы, якая існавала ў першай палове ХХ стагоддзя і зноў адкрылася ў 1998 годзе. Яшчэ адзін храм знаходзіцца па вуліцы Прытыцкага ў Мінску.

У Лондане, Таронта і Саўт-Рыверы (ЗША) таксама адкрыты цэрквы ў памяць аб святой Беларусі.

Сёння манумент, узведзены ў памяць Еўфрасінні Полацкай у яе родным горадзе, з'яўляецца важным культурным аб'ектам раённага цэнтра. Ён уключаны ў шэраг турыстычных маршрутаў і экскурсій Полацка.