Якуб Колас, Янка Купала, Адам Міцкевіч, Францышак Багушэвіч, Іван Шамякін… У гэту плеяду найбуйнейшых беларускіх літаратараў варта дадаць і яшчэ адну з заснавальніц нацыянальнай беларускай прозы Алаізу Пашкевіч, вядомую яшчэ і пад псеўданімам Цётка. Гэта адзін з найбуйнейшых літаратурных дзеячаў. Акрамя таго, яна была яшчэ і актрысай, педагогам, празаікам і нават лекарам. За свой неацэнны ўнёсак у развіццё культуры і мастацтва Беларусі Алаізе Пашкевіч паставілі помнік у невялікай вёсцы Шчучына Гродзенскай вобласці.

Спецыяльна дзеля гэтага быў запрошаны таленавіты гродзенскі майстар Алесь Ліпень, які з'яўляецца таксама аўтарам партрэтаў Купалы, Багушэвіча, Коласа і Багдановіча. Гэты вядомы скульптар адрозніваецца ад іншых тым, што сваім працам надае адменную выразнасць, старанна прапрацоўвае кожную дэталь і акуратна выводзячы ўсе лініі. Такім, безумоўна, і з'яўляецца помнік Пашкевіч у Шчучыне. Штогод каля помніка праводзяцца літаратурныя вечары і ўрокі паэзіі і літаратуры.

Алаіза Пашкевіч з'явілася на свет у сям'і польскіх шляхцічаў. Напачатку XX стагоддзя дзяўчына адправілася вучыцца ў Санкт-Пецярбург на курсы выхавальніц і кіраўніц фізічнай адукацыі, аднак Алаіза так іх і не скончыла. У выніку гэтага ў 1904 годзе яна ўладкавалася на працу фельчарам у лякарню недалёка ад Вільні, разам з гэтым стала актыўна займацца прапагандысцкай працай. Да таго, як Беларускую сацыялістычную грамаду выслалі з Расійскай імперыі пад пагрозай арышту ўсіх яе дзеячаў, Пашкевіч займала ў гэтым грамадстве кіроўную пасаду. Таксама Алаіза падтрымвала сувязь з літоўскімі і расійскімі прадстаўнікамі сацыял-дэмакратычнага асяроддзя. Сярод яе таварышаў былі і саратнікі Уладзіміра Ілліча Леніна.

Алаіза Пашкевіч была жонкай віцэ-прэм'ера абвешчанай Літоўскай рэспублікі Сцяпанаса Кайрыса. Аднак хадзілі чуткі, што шлюб быў вылучна фіктыўным, бо Кайрыс не прызнаваў камуністаў. А Пашкевіч, уласна кажучы, і з'яўлялася камуністкай. У гэты ж час яна мела зносіны ў колах творчых людзей Польшчы і Літвы. Сярод яе сяброў былі класік польскай літаратуры Эліза Ажэшка, літоўскі пісьменнік Ёнас Білюнас, украінскі мастацтвазнаўца Іларыён Свянціцкі і многія іншыя.

Падчас эміграцыі Алаіза навучалася ў Кракаўскім і Львоўскім універсітэтах, а таксама актыўна падарожнічала і вывучала філасофію і гісторыю. Крыху пазней Пашкевіч выйшла другі раз замуж, памяняла прозвішча і пераехала жыць у Беларусь. Тады яна пачала іграць у тэатры Ігната Буйніцкага і рэдагаваць часопіс «Лучынка». З прыходам Першай сусветнай вайны Пашкевіч стала міласэрнай сястрой у Віленскім шпіталі для вайскоўцаў. На жаль, у 1916 годзе здарылася няшчасце. Паехаўшы на пахаванне бацькі, Алаіза заразілася тыфам і неўзабаве памерла. Ёй было ўсяго сорак гадоў.

Ва ўсіх яе творах ярка адчуваецца каханне да сваёй радзімы і непрыманне прыгнёту простага народа. Таксама Пашкевіч пісала дзіцячую прозу, якую цяпер з задавальненнем чытаюць сваім дзецям многія беларусы. Таленту пісьменніцы належаць несмяротныя творы, якія, бясспрэчна, лічацца класікай беларускай літаратуры. І менавіта ў Шчучыне, на яе малой радзіме, усталяваны найпрыгажэйшы помнік такому таленавітаму чалавеку, як Алаіза Пашкевіч.