Толькі ў Мінску вы зможаце наведаць унікальны Музей камянёў, змесцаваны на адкрытай прыроднай мясцовасці плошчай 7 гектараў! Гэта зменшаная копія Беларусі - карта музея ў дакладнасці паўтарае карту самой Рэспублікі: створаны аб'екты, якія імітуюць раўніны і ўзвышшы, рэкі і азёры.

Хто ж з'яўляўся ініцыятарам стварэння гэтак незвычайнага музея? У чым дзіўныя ўласцівасці беларускіх камянёў? У 1975 годзе геолаг Гаўрыіл Іванавіч Гарэцкі прапанаваў ідэю стварэння музея валуноў пад голым небам дзеля захавання знікаючай культурнай спадчыны Беларусі. Бо валун – гэта не проста рэлікт ледавіковай эпохі, гэта аб'ект, што захаваў у сабе этнаграфічную каштоўнасць, абвеяны рознага роду легендамі і паданнямі. Яшчэ здаўна нашы продкі верылі, што камяні захоўваюць у сабе святую, нават магічную сілу, здольную вылечваць, выконваць запаветныя мары і жаданні. Аднак у савецкі час улады імкнуліся знішчыць усе вядомыя валуны, бо была забаронена рэлігія і, тым больш, усякага роду магія. Акадэмік Г.І. Гарэцкі супольна з камандай спецыялістаў за пяць гадоў сабраў калекцыю з 2 135 камянёў і перасунуў яе на ўсходнюю ўскраіну Мінска, у мікрараён Уручча. Важна адзначыць, што ў той час кожнае перасоўванне валуноў лічылася безразважным учынкам, бо яго першапачатковае месцазнаходжанне – гэта яго карані, і адрываць камень ад прызначанага яму месца азначала наклікаць на сябе страшную бяду. Як бы там ні было, Музей камянёў прымае як мінчукоў, так і вандроўнікаў з усяго свету ўжо больш за сарок гадоў!

Якія ж дзіўныя экспанаты вы зможаце ўбачыць у мінскім парку камянёў? Як і кожны музей, Музей валуноў пад голым небам мае некалькі экспазіцый. У цэнтральнай частцы парка вы ўбачыце «Карту Беларусі» з 500 валунамі, змесцаванымі ў тых месцах, адкуль яны былі ў рэчаіснасці прывезены, абласныя цэнтры адзначаны высокімі елкамі, імітацыя рэк выканана ў форме дарожак, а азёр – паглыбленнямі з бетонавай аблямоўкай. Узгоркі падзяляюць тэрыторыю Беларусі на Паазерскі, Цэнтральна-Беларускі і Палескі раёны. Паглядзець на імітацыю радзімы валуноў можна ў зале «Сілкавальныя правінцыі». На паўднёвым усходзе музея можна прагуляцца па зале «Петраграфічнай калекцыі», ён уяўляе сабою кола, падзеленае на чатыры часткі і месціць шэраг валуноў – прадстаўнікоў розных горных парод. Разнастайнасцю формаў камянёў паражае зала «Форма валуноў»: круглыя, плоскія, праса-ўтваральныя са штрыхоўкамі і без. Вялікую цікавасць у наведнікаў музея выклікае кампазіцыя «Камень у жыцці чалавека», там вы ўбачыце сакральныя камяні-следавікі, на якіх, па паданні, пакінуў свой след сам Ісус Хрыстос. Адным з самых загадкавых экспанатаў з'яўляецца камень «Дзед» ці, як яго завуць у народзе, «Старац». Легенда вакол валуна злучана з валадаром рэк Вадзяніком і лясным царом Лесавіком, якія вялі паміж сабой змаганне за ўладанне гэтым камянём, што нібы даруе багацце і шчасце. А ў старажытныя часы «Старцу» пакланяліся славяне-паганцы. Апроч гэтага экспаната, прыцягвае ўвага Крыж Стэфана Баторыя – камень у форме крыжа з выявай рыцара ў даспехах. Па паданні, кароль абедаў за гэтым камянём падчас паходу Рэчы паспалітай на ўсходнія землі.

Мы рэкамендуем надрукаваць карту музея, бо там адсутнічаюць паказальнікі, а таксама назапасіцца правіянтам. Наперадзе вас чакае доўгі шпацыр па дзіўным месцы, што стаў домам для мноства старадаўніх камянёў, вабных сваімі гісторыямі, легендамі і магічнымі ўласцівасцямі!